Filmjaarlijst 2011

The Cult Corner heeft alle films van 2011 eens op een rijtje gezet en iedere recensent heeft daaruit zijn lievelingsfilms gekozen. Zoals in vele filmjaarlijstjes prijkt DRIVE van Nicolas Winding Refn ook bij The Cult Corner bovenaan als we alle lijstjes naast elkaar leggen. Opvallend is het bijna geheel ontbreken van Nederlandse films en documentaires, en het grote aandeel Amerikaanse films, maar met vermeldingen voor HORS SATAN, 13 ASSASSINS, SCHLAFKRANKHEIT en STAND VAN DE STERREN van Leonard Retel Helmrich toch ook genoeg films van deze zijde van de Atlantische Oceaan.

Hieronder de beargumenteerde top tien lijstjes van recensenten Guus Schulting, Julius Koetsier, Pim Wijers en Ronald Simons.

De keuze van Guus Schulting

01) Black Swan (Darren Aronofsky)
Al jaren bewijst Aronofsky een van de interessantste en talentvolste regisseurs van zijn tijd te zijn, maar met Black Swan voegt hij zich definitief bij het rijtje echte grootmeesters. En dat met een horrorballet.

02) Drive (Nicolas Winding Refn)
Gosling en Refn; stijlvol en nihilistisch; absurdistisch en dromerig. Dé verrassing van het jaar en een instant cultklassieker.

03) Melancholia (Lars von Trier)
Von Trier weet je het einde van de wereld te laten ervaren als nooit te voren: een overdonderende depressie vermengd met huiveringwekkende schoonheid en een klein vleugje humor.

04) Blue Valentine (Derek Cianfrance)
Verpletterend, eerlijk liefdesdrama over een kwetsbaar jong stel dat onder invloed van maatschappelijke krachten op pijnlijke wijze uit elkaar groeit. Hartverscheurend mooi geacteerd door Michelle Williams en acteur van het jaar Ryan Gosling.

05) The Artist (Michel Hazanavicius)
Een zwijgende film anno 2011? De Franse regisseur Michel Hazanavicius haalde alles uit de kast in deze betoverend mooie klassieke film waarin de onweerstaanbare magie van het medium film centraal staat.

06) Tree of Life (Terrence Malick)
Een typische love it or hate it. Tegen de tijdsgeest in is regisseur Malick uiterst serieus in deze visueel overweldigende film waarin niets minder dan de ontstaansgeschiedenis van de wereld wordt verteld.

07) 13 Assassins (Takashi Miike)
De beste film van het Imagine Filmfestival draaide niet in de Nederlandse bioscopen. Een gemis, want Takashi Miike's meestervertelling heeft precies dat waar een goed samurai-epos om draait: een secure opbouw eindigend in een van de meest overweldigende, over de top actiefinales van het jaar.

08) Midnight in Paris (Woody Allen)
Een onverwacht sterke ode aan de verbeelding. Dit aanstekelijke sprookje van Woody Allen over een Amerikaanse schrijver die in Parijs zijn nostalgische fantasieën werkelijkheid ziet worden.

09) Hors Satan (Bruno Dumont)
Het was een uitstekend jaar voor sociaal geëngageerde cinema: Neds, Route Irish en Le Gamin au Vélo waren sterke films, maar de allersterkste was de duistere spiegel die filosofisch provocateur Bruno Dumont ons voorhield.

10) True Grit (Joel & Ethan Coen)
Deze authentieke western bevat alle elementen van een echte Coen-film: prachtige dialogen, bijtende humor, zonderlinge personages. Maar is dankzij de chemie tussen hoofdrolspelers Jeff Bridges en de veertienjarige Hailee Steinfeld bovenal de meest ontroerende uit hun oeuvre geworden.

De keuze van Julius Koetsier

01) Black Swan (Darren Aronofsky)
Aronofsky speelt flink leentjebuur bij de giallo en de Japanse animatiefilm Perfect Blue, maar smeedt die invloeden samen tot een geheel eigen, bombastisch horrormeesterwerk (niks geen 'pyschologische thriller'). Aangrijpend, angstaanjagend en bloedmooi.

02) True Grit (Joel & Ethan Coen)
De Coens maken een typische genrefilm, die tegelijk een uniek auteurswerk is. Hailee Steinfeld speelt een Oscarwaardige hoofdrol en Jeff Bridges zet zijn meest gedenkwaardige personage sinds The Dude neer.

03) Drive (Nicolas Winding Refn)
Alle neo-noir-clichés voelen opeens weer fris en origineel aan in dit melancholische meesterwerk, waarin Ryan Gosling opnieuw bewijst een van de beste acteurs van het moment te zijn.

04) The Arist (Michel Hazanavicius)
Hazanavicius houdt een flinterdun verhaaltje anderhalf uur boeiend, puur door zijn visuele genialiteit. Waarom zijn ze eigenlijk ooit gestopt met stille films maken?

05) We Need to Talk About Kevin (Lynne Ramsay)
Ramsay spaart de kijker geen moment in haar portret van de ergste machteloosheid die je je voor kunt stellen. Een van de meest beangstigende films van het jaar.

06) The Tree of Life (Terrence Malick)
Op stilistisch gebied kunnen er weinig levende regisseurs aan Terrence Malick tippen. Allegorie over leven, dood en religie? Het zal best, maar bovenal een overweldigend mooie film om naar te kijken en te luisteren.

07) Melancholia (Lars von Trier)
De vernietiging van de aarde is een sombere aangelegenheid. Laat het maar aan Lars von Trier over om er het welkome einde van te maken van een wereld die het bestaan niet waard is.

08) Rise of the Planet of the Apes (Rupert Wyatt)
Zowel de meeste spectaculaire als de meest intelligente zomerblockbuster van het jaar. De eerste twee aktes bieden stof tot nadenken, de finale is popcornvermaak van de bovenste plank.

09) Rubber (Quentin Dupieux)
Die film over die moordende autoband? Ja, maar Rubber is veel meer dan dat: een absurdistische komedie vol slimme vondsten en hilarische dialogen. Alleen al om de openingsscène de moeite waard.

10) Super (James Gunn)
Ondergewaardeerde, gitzwarte komedie vol hard geweld en geestige acteurs. Rainn Wilson speelt een veel betere Rorschach dan Jackie Earle Hayley.

De keuze van Pim Wijers

1) Drive (Nicolas Winding Refn)

Fast en the Furious 6, dat is het verhaal van Drive op papier. Maar in de praktijk, als Winding Refn ermee gaat spelen, wordt het de meest stilistische Hollywoodfilm ooit gemaakt. Ryan Gosling als zwijgende beschermengel hoeft als personage niet uitgediept te worden, zijn mysterieuze glimlachje is voldoende. En dan die roze aantiteling met de track Nightcall van Kravinsky erbij? Kippenvel! Met afstand de beste film van het jaar, misschien wel van het decennium.

2) Biutiful (Alejandro González Iñárritu)
Films waarvan ik moet grienen scoren sowieso hoge ogen. Ik huil niet snel en moest me bij Biutiful ook flink houden, ik zat immers niet alleen in de bioscoop. Maar dat einde, met Javier Bardem die stervende is, hakt er in. Wat een sobere mokerslag van Iñarritu, die eindelijk eens van zijn suffe mozaïekstructuur afstapt.

3) Black Swan (Darren Aronofsky)
Aronofsky is goed. Van simpele verhalen maakt hij een visueel spektakel en nog meer dan in The Wrestler gooit hij in Black Swan de body horror van Cronenberg in de mix. De aftakeling van Natalie Portman, zowel fysiek als geestelijk, is gruwelijk. Erg beklemmende film, in brede zin.

4) Insidious (James Wan)
Welke film is tegenwoordig nog echt eng? Paranormal Activity inderdaad. De regisseur van die film maakte gelukkig ook het minstens zo enge Insidious. Belangrijk verschil: de sfeer en het sublieme einde van deze film. Ik zag hem tijdens The Night of Terror, waar het traditie is om de hele nacht te schreeuwen. Insidious kreeg de zaal stil. Chapeau!

5) The Adventures of Tintin (Steven Spielberg)
Spielberg kon me afgelopen decennium amper imponeren. Mijn aanvankelijke scepsis voor deze stripverfilming werd echter snoeihard onderuit geschoffeld, want dit is Spielberg op niveau. Die achtervolgingsscène in Marokko: wauw! Zo hoort een avonturenfilm te zijn. Of Kuifje nou wel of geen eer wordt aangedaan maakt me geen drol uit.

6) Stand van de Sterren (Leonard Retel Helmrich)
Twaalf jaar lang filmde Leonard Retel Helmrich een Indonesische familie. Hij maakte er drie documentaires over, waarvan deze de laatste is. Een knap en intiem project waar de camera als fly on the wall fungeert. Drie generaties maken pijnlijk duidelijk waar er knelpunten in de Indonesische maatschappij liggen.

07) Rundskop (Michaël R. Roskam)
"Waarom zijn wij Nederlanders niet zo goed als Belgen?", vroeg ik me dit jaar meermaals af. Wat een auteursfilm is Rundskop! Het is wat vroeg om hem een auteur te noemen, maar er staat een duidelijke stempel op deze boerenmisdaadfilm. Met Europa's beste acteur anno nu: Matthias Schoenaerts.

08) Melancholia (Lars von Trier)
"No more happy endings", liet Lars von Trier weten. Nou, dat is duidelijk in Melancholia. Een cinematografisch sterke film over de aftakeling van één persoon. Dat wordt ook nog eens gespiegeld aan de complete destructie van de aarde. Met de blote borsten van Kirsten Dunst in het maanlicht.

09) Tinker Tailor Soldier Spy (Tomas Alfredson)
Wat een trage film maakte Alfredson met Tinker Tailor Soldier Spy. Maar zo verschrikkelijk sfeervol! Wie heeft er tempo nodig als je kunt verdrinken in deze grauwe retro-setting? Een spionagefilm zonder actie, maar met Gary Oldman in één van zijn beste rollen ooit. Ingetogen.

10) Restless (Gus van Sant )
Een film over dood en kalverliefde, zonderlinge figuren en eenzaamheid. Gus van Sant maakte een ontroerende feelgoodfilm met Mia Wasikowska en Henry Hopper in de hoofdrollen. Feelgood inderdaad, ook al is één van beide hoofdpersonen terminaal ziek. Knappe prestatie, Van Sant!

De keuze van Ronald Simons

01) Melancholia (Lars von Trier)
Aan de vooravond van het einde van al het leven op aarde borrelen de spanningen binnen een familie naar de oppervlakte. Von Trier slaagt er in om ons intens met hen te laten meeleven in het volle besef dat niets er meer toe doet.

02) Black Swan (Darren Aronofsky)
Aronofsky, de meester van de bombast, houdt zich voor het eerst in en filmt de meest angstaanjagende nachtmerrie van het jaar, die door Natalie Portmans acteerprestatie naar een onvergetelijke ervaring wordt geduwd.

03) Schlafkrankheit (Ulrich Köhler)
De film stipt vele maatschappelijke zaken aan, maar oordeelt nauwelijks. Regisseur Köhler houdt zich verre van politiek en weet de film licht te houden door een vleugje surrealisme in combinatie met een gelaten ondertoon.

04) Drive (Nicolas Winding Refn)
Glinsterende genrefilm met een perfecte soundtrack, goed gecaste rollen en -hoewel vol verwijzingen naar de ruwe jaren zeventig en gladde jaren tachtig- zeer 2011. En boven alles: Drive heeft een groot, bloedend hart.

05) Never Let Me Go (Mark Romanek)
Verfilming van de roman van Kazuo Ishiguro is sciencefiction op zijn best, want schetst een realistisch, koud en nihilistisch toekomstbeeld waar je 's nachts zwetend van wakker zou kunnen worden.

06) Blue Valentine (Derek Cianfrance)
Dat gitaartje, die verliefde blikken. Maar ook de stiltes en die vreselijke hotelkamer. Blue Valentine toont soms met en soms zonder opsmuk hoe een relatie een work in progress kan zijn, doorleefd gespeeld door de twee fantastische acteurs Ryan Gosling en Michelle Williams.

07) 127 Hours (Danny Boyle)
Doeltreffend weet regisseur Danny Boyle het publiek met behulp van het uitgebeende script en een excellerende James Franco langzaam maar zeker naar de uiterst akelige finale te leiden.

08) Jane Eyre (Cary Fukunaga)
Debuut van Fukunaga is tiende bioscoopversie van het klassieke verhaal van Charlotte Brontë, en niet de meest vrolijke. Via flashbacks zuigt het scenario van Moira Buffini (Tamara Drewe) de kijker succesvol in de complexe relatie tussen Jane Eyre (Mia Wasikowska) en Mr. Rochester (Michael Fassbender). Knap geacteerd en lekker duister van toon.

09) The Trip (Michael Winterbottom)
Grappigste film van 2011 is na A Cock and Bull Story uit 2005 een hernieuwde samenwerking tussen regisseur Winterbottom en acteurs/komieken Steve Coogan en Rob Brydon. En die pakt hilarisch uit. De film is een uur kortere, hergemonteerde versie van de gelijknamige tv-serie over twee mannen die een culinaire reis langs de beste restaurants van Noord-Engeland maken.

10) The Artist (Michel Hazanavicius)
Tikje te langdradig en te down naar mijn smaak, maar een plekje in de top tien waard door het lef en de liefde van het gehele team achter The Artist om op deze consciëntieuze manier een film te maken over de transitie van stomme- naar geluidsfilm. En met de mooiste eindscène van 2011!