Broken Flowers

De films van regisseur Jim Jarmusch worden bevolkt door reizigers. Soms reizen ze individueel en raken nooit ver, zoals Forest Whitaker als Ghost Dog, en soms reizen ze in gezelschap en raken steeds verder van huis, zoals Johnny Depp in 'Dead Man'. De personages van Jarmusch zijn onderweg om iets achter te laten, en laten zich bewust leiden door wat er op hun weg komt.

In 'Ghost Dog: The Way of the Samurai' uit 1999 wordt deze levenshouding treffend omschreven als "There is surely nothing other than the single purpose of the moment. A man's whole life is a succession of moment after moment." Met de tragikomedie 'Broken Flowers' mogen we een nieuwe reiziger aan de verzameling toevoegen: Don Johnston.

In Broken Flowers, waarvoor Jarmusch de Grand Prix in Cannes won, is strikt genomen een roze brief overigens de eerste reiziger. In de openingssequentie zien we hoe een brief zijn reis maakt van de brievenbus waarin 'ie wordt gepost tot op de deurmat van Don Johnston (Bill Murray). Ooit succesvol in de informatica is Don een cynische man geworden, die zijn dagen slijt in zijn trainingspak, hangend voor de televisie. Zijn vriendin Sherry (Julie Delpy) onttrekt zich aan deze lome niksnutterij door hem te verlaten, zoals veel vrouwen dat eerder deden.

Als Sherry vertrokken is, neemt Don de post door en doet een tweede vervelende ontdekking: hij heeft een zoon, die naar hem op zoek is. De brief is geschreven door een anonieme ex-vriendin. Alhoewel dit gegeven Don volkomen koud laat, spoort zijn nieuwsgierige buurman Winston (Jeffrey Wright) hem aan om op zoek te gaan naar die ex-vriendin. Winston achterhaalt vier ex-vriendinnen en regelt alles voor de reis, waarna Don zich morrend laat overhalen.

De enige reden dat Don aan de reis begint, is om zijn buurman niet teleur te stellen. Op geen enkel moment geeft hij de indruk echt geïnteresseerd te zijn naar de zoon, die hij schijnt te hebben. Zijn gelaten houding en gortdroge reacties leveren hilarische scènes op als Don met complete desinteresse achtereenvolgens Sharon Stone, Francis Conroy, Jessica Lange en Tilda Swinton bezoekt. Een man met een missie, maar eentje die hem totaal niet kan boeien.

Het tempo van deze tiende film van Jim Jarmusch ligt heel laag. Eigenlijk precies zo laag als Don Johnston sloom is. En dat wordt voortreffelijk neergezet door Bill Murray: als geen ander weet hij met een miniscule beweging van een wenkbrauw of mondhoek het gevoel neer te zetten van volledige onverschilligheid ten opzichte van zichzelf of zijn omgeving.

Op dezelfde wijze beeldde Murray eerder een diepgevoelde midlifecrisis uit in Sofia Coppola's 'Lost in Translation'. Aangezien 'Broken Flowers' vaak met deze film uit 2003 vergeleken zal worden, is het leerzaam te weten dat Jarmusch zijn verhaal speciaal voor Murray schreef voordat Coppola's film was gemaakt.

De traagheid van Don Johnston en de bijpassende tragische loop van gebeurtenissen zakt langzaam in bij de kijker en creëert een fijn gevoel van loomheid en medeleven met de hoofdpersoon. 'Broken Flowers' ademt én schept een en al contemplatie. Zo vaak als we in de door Don vervloekte huurauto ("I'm a stalker in a Taurus") door de achteruitkijkspiegel kijken naar wat hem achter ligt, zo vaak roept Jarmusch een gevoel op van overpeinzing.

In zijn eigen woorden is het een echte acteursfilm geworden, en niet één met een duidelijk plot of genre. De reis die Don Johnston met zoveel tegenzin is begonnen, eindigt ook niet met een klassieke, plotgedreven Hollywood-reünie zoals onlangs in 'War of the Worlds' van Spielberg. Bij Jarmusch telt niet het begin- of eindpunt, maar de reis zelf.