Interview Jayro Bustamante

Regisseur Jayro Bustamante, die zelf in deze streek is opgegroeid, wilde met IXCANUL een stem geven aan een bevolkingsgroep die zich in alle opzichten in de marge van de Guatemalteekse samenleving bevindt. Hij doet dat met non-professionele acteurs, allen behorend tot een Maya-gemeenschap, én in een visueel overdonderende stijl. De film werd bekroond met de prestigieuze Zilveren Beer Alfred Bauer Prijs op het filmfestival van Berlijn 2015, waar The Cult Corner hem sprak.

Ben je zelf opgegroeid in een dorp zoals dat van María?

Ik heb tot mijn veertiende in een klein Guatemalteeks dorpje gewoond, zoals je in de film ziet. Op mijn veertiende ben ik er weg gegaan om een opleiding in de grote stad te volgen, maar mijn familie woont er nog steeds. Met deze film wil ik het verhaal vertellen van een kleine gemeenschap die leeft in isolatie.

Hoe was het om op te groeien aan de rand van een vulkaan. Tekent dat het dagelijks leven?

Ja, dat heeft mij zeker getekend, want zorgde voor veel angst. Maar ook tijdens het filmen hadden we er last van. De hele crew moest worden geëvacueerd omdat er een muur van vier meter hoge lava naar beneden stroomde in onze richting. De dorpelingen vonden ons maar mietjes, want die zijn het wel gewend.

María moet opboksen tegen haar lotsbestemming. Wat is vandaag de dag de situatie van vrouwen in Guatemala?

Het is helaas nog erger dan dat je in IXCANUL ziet. Guatemala is een mannelijk, zelfs machogeörienteerd land en er is veel discriminatie tegenover vrouwen. Als er in een gezin een meisje wordt geboren, zal ze op het land moeten werken terwijl haar broertje naar school mag. Ook nu nog.

En hoe groot is het probleem van baby’s die ter adoptie worden aangeboden?

In 2008 stond Guatemala op de eerste plaats van landen die baby’s verkopen aan het westen. De officiële cijfers zijn echter nog veel dramatischer, dus dat is echt een groot probleem. In mijn jeugd hoorde ik altijd dat ik op straat moest oppassen om niet gestolen te worden. In het ziekenhuis waar wij filmden werden in de tijd dat wij draaiden baby’s gestolen voor verkoop aan adoptieouders en -buro’s.

Je personages vertrouwen erg op bijgeloof en bovennatuurlijke zaken. Is dat ook nog steeds zo?

Jazeker, dat kenmerkt deze kleine gemeenschappen. De actrice die de moeder van María speelt, is bijvoorbeeld erg spiritueel en richt zich voor bijna alle dagelijkse keuzes tot bijgeloof. Maar ze weet waar de grenzen liggen.

In IXCANUL werk je veel met amateurs. Was het lastig om ze te overtuigen mee te werken?

Nee, dat ging prima, omdat ik voor het filmen al sociaal werk heb verricht in die regio in de hoop dat ik enkele van die vrouwen later kon overtuigen om ook in mijn film mee te spelen. Maar we hadden meer mensen nodig. Toen we een bord ophingen met het woord casting erop kwam er helemaal  niemand. Maar toen we er job offer op schreven, stond er al meteen een hele rij!

Lees hier de recensie van IXCANUL.

Ronald Simons (Berlijn, 2015)