Le monde d’Isabelle Huppert

Deze zomer is er speciale aandacht voor het omvangrijke en indrukwekkende oeuvre van de Franse actrice Isabelle Huppert. Eye filmmuseum in Amsterdam staat 10 juli t/m 28 augustus 2019 uitvoerig stil bij “Le monde d’Isabelle Huppert”. Meer dan 30 films met daarin Huppert worden in Eye vertoond, al dan niet bijgestaan door inleidingen, Q&A’s en andere events. Daarbovenop zullen vier films ook in verschillende bioscopen door heel het land te zien zijn: LES VALSEUSES, LA CÉRÉMONIE, LA DENTELLIÈRE en LA PIANISTE.

Door Sam Duijf

Het is niet altijd makkelijk om te zeggen hoe de personages van de Franse actrice tot uitdrukking worden gebracht: de ene keer stilletjes en schuchter, dan weer vol energie en met grote, onverwachte uitbraken. Dat weet alleen Huppert. Maar het is alles behalve moeilijk om te zien dat Huppert een buitengewoon actrice is, en altijd zal blijven.

Van meet af aan speelde zij in films van toonaangevende regisseurs: Otto Preminger, Jean-Luc Godard en Bertrand Tavernier. Huppert werkte ook vaak samen met dezelfde filmmakers en keerde daarom meerdere malen terug in de films van Claude Chabrol, Benoît Jacquot en Michael Haneke bijvoorbeeld. Maar wie haar oeuvre bekijkt ziet dat Huppert ook altijd de deur openhoudt voor veel uiteenlopende projecten: zowel groot en klein als extravagant en intiem.

Die verschillende eigenschappen zien we mooi terug in de vier bovengenoemde films. In het fantastische LES VALSEUSES is het lang wachten totdat we Huppert zien. In het slot van de film laat een piepjonge tiener haar stijve, beknepen familie vallen en kiest ze plots voor spanning en sensatie. Als zestienjarige puber laat ze zich vrijwillig meenemen door “langharig tuig” (Gérard Depardieu en Patrick Dewaere) die dag in dag uit achter de vrouwen aanzitten, auto’s jatten en de autoriteiten proberen te ontwijken.

LA CÉRÉMONIE en LA DENTELLIÈRE (twee totaal verschillende films, twee totaal verschillende rollen van Huppert) geven meer bloot van haar acteerprestaties (nogmaals: haar rol is LES VALSEUSES is simpelweg summier). Deze films laten haar personages meer ademen en groeien, tegen het krankzinnige aan. Shots zijn over het algemeen lang en scènes worden niet snel onderbroken. Het zijn in die zin theatrale films met oog voor het spel dat de film moet dragen – in LA CÉRÉMONIE ondeugend en gewetenloos, in LA DENTELLIÈRE integer en verlangend.

Vaak wordt er gesteld dat een goede acteur of actrice de aanwezigheid van de camera negeert en daardoor vrij kan bewegen en acteren. Huppert lijkt zich daarentegen overduidelijk bewust te zijn van die aanwezigheid. Op meesterlijke wijze bespeelt zij haar toeschouwers met het beeld dat wij zien, maar zij bepaalt. Haar uitgekiende lichaamshouding en haar subtiel veranderende blikken zijn hier bewijzen van: zij leidt, wij volgen.

Maar ze weet ook heel goed wanneer ze zich moet laten gaan. Wanneer zij even los moet laten. En dat kan in hele kleine details zitten, bijvoorbeeld in LA DENTELLIÈRE waar ze tot dusver haar armen strak langs haar lichaam liet hangen (verlegen, onzeker), maar eenmaal op het strand met haar nieuwe vlam op haar knieën gaat zitten en kinderlijk een schelp opgraaft zodat haar handen onder het zand zitten. Of dat ze in LA CÉRÉMONIE haar kauwgom snel onder de tafel plakt omdat tijdens haar dienst op het postkantoor een klant binnenkomt en de kauwgom naderhand weer in haar mond propt en vrolijk verder smakt.

Huppert weet altijd een perfecte balans te vinden tussen dat voorzichtige en dat openlijke. Vooral ook omdat haar spel zich vooral in haar hoofd afspeelt. Haar personages ogen vaak rustig van buiten, maar kolken van binnen. Het beste voorbeeld hiervan is – ontegenzeggelijk zou ik zeggen – LA PIANISTE. In Haneke’s meesterwerk speelt Huppert een rigide, koude pianolerares die in meerdere milieus tegelijk leeft. Enerzijds in het door Schubert muzikaal begeleide klassieke milieu (rijk, intellectueel) en anderzijds in de wereld van vuige hardcore pornografie waarvoor ze zich interesseert. In LA PIANISTE duikt Huppert constant onder het oppervlak, in die voor haar onderaardse sferen. Die gefrustreerde en duistere begeertes laten haar onder enorme druk staan en staan haaks op haar gekuiste, schoonschijnende conservatoriumwereld – een film en een performance van ongekende hoogte die het verdient keer op keer bekeken te worden.

Maar Isabelle Huppert is veel meer en haar talent is nog te zien in veel meer. Niets voor niets is de met prijzen overladen actrice nog steeds geliefd. “Le monde d’Isabelle Huppert” is daarom een unieke gelegenheid om een groot deel van de films te zien waar zij in speelt. Maar het is vooral een kans om (weer) eens met eigen ogen te zien waarom zij als een van de allerbeste wordt beschouwd.

Info, films en tickets: https://www.eyefilm.nl/themas/le-monde-disabelle-huppert