Life Itself

LIFE ITSELF is een film zonder respect voor het leven. Schaamteloos manipulatief smijt regisseur en scenarist Dan Fogelman zijn personages onder een bus voor een goedkoop schokeffect of tranentrekkerij. Soms blijkt daarna dat dat helemaal niet echt is gebeurd. We hebben namelijk te maken met een onbetrouwbare verteller, zo benadrukt de film regelmatig, niet gehinderd door bijzonder inzicht in dat concept, of begrip ervan. Het leven zélf is een onbetrouwbare verteller, poneert een personage op een gegeven moment, blakend van trots, en Fogelman is duidelijk net zo blij met deze vondst. Het is een excuus om een structuurloos melodrama te maken, een verhaal bestaande uit een reeks toevalligheden. Dat is saai, zegt de kijker. Maar zo is het léven, zegt de film terug. Het doet denken aan de sketch van Mitchell & Webb met de regisseur die films maakt die ‘het echte leven’ zo trouw mogelijk representeren, met titels als ‘Sometimes Fires Go Out’. Verschil is dat in die films nooit iets dramatisch gebeurt, terwijl Fogelman ons bedelft onder tragische situaties. Het resultaat is hetzelfde: verveling.    

Fogelman vuurt zo roekeloos vreselijke gebeurtenissen op ons af, dat ze allemaal doel missen. Zeker omdat hij al in de openingssequentie een dodelijk ongeluk laat gebeuren en meteen daarna onthult dat dat níet echt gebeurde. Dan zijn we de rest van de film natuurlijk op ons hoede. Wanneer een belangrijk personage opeens een pistool tevoorschijn haalt en zichzelf door het hoofd schiet, is de eerste reactie niet een schok, maar twijfel: gaat deze zelfmoord ook weer teruggedraaid worden? 

LIFE ITSELF is opgedeeld in hoofdstukken, waarvan de eerste grotendeels aanvoelt als een irritant quirky romantische komedie, maar dan zonder grappen. Er is een hip stel in New York (Oscar Isaac en Olivia Wilde, die allebei meer hun best doen dan het materiaal verdient). Ze gingen een keer naar een verkleedfeest als Vincent Vega en Mia Wallace uit PULP FICTION, en ze hebben een hondje dat Fuckface heet: wat een bijzondere mensen! Zij probeert hem tevergeefs te overtuigen van de kwaliteiten van de obscure singer-songwriter Bob Dylan. Je weet wel, Bob Dylan, waar alleen mensen met een heel unieke persoonlijkheid van houden. Zijn nummer To Make You Feel My Love komt ontelbare keren voorbij in allerlei versies, om te benadrukken dat alles met elkaar in verbinding staat.

Ook het leven van een eenvoudige Spaanse druivenplukker (Sergio Peris-Mencheta) en zijn baas (Antonio Banderas) heeft invloed op ons New Yorkse stel, op een manier die pas onthuld wordt als alle mogelijke nieuwsgierigheid naar de connectie heeft plaatsgemaakt voor frustratie – maar die je al lang van tevoren kunt voorspellen.

Wel onverwacht: LIFE ITSELF springt de toekomst in. Een aardig deel van het verhaal speelt zich af als het kind van Isaacs en Wilde, dat ergens rond het midden van de film geboren wordt, een twintiger is (Olivia Cooke). In Fogelmans wereld zien de jaren 2030 er echter hetzelfde uit als de jaren 2010: geen moment krijg je de indruk dat hij heeft nagedacht over wat er in twintig jaar tijd zou kunnen veranderen aan communicatie, muziek, mode of technologie.  

Nee, het enige waar Fogelman écht aandacht aan besteed lijkt te hebben in zijn hoogdravende, generatie-overkoepelende mozaïekfilm, is het zo compleet mogelijk maken van zijn lijstje narigheid. Kanker? Check. Alcoholisme? Check. Seksueel misbruik? Check: een heel kort scènetje zonder enige consequenties, blijkbaar alleen aanwezig zodat ook dat vakje aangevinkt kan worden.

LIFE ITSELF is, zoals het leven zelf, rommelig, verwarrend en vaak saai. Maar anders dan het leven zelf is LIFE ITSELF een kwestie van cynisch effectbejag. Als mij erge dingen overkomen, vind ik vaak rust in de gedachte dat het universum onverschillig is en alles uiteindelijk chaos. Maar in fictie zit achter elke gebeurtenis een reden, bedacht door een berekenende auteur; in dit geval een sadistische god, die lukraak met tragedie smijt om tranen uit je kop te trekken en je dan iets wil vertellen over de onvoorspelbaarheid van het leven. Ik ga er niet in mee. Het leven is mooier dan LIFE ITSELF.