The Five Obstructions

Het is een wat plagerig, maar altijd respectvol spelletje dat Von Trier hier speelt met zijn vriend en voormalig leraar Jørgen Leth. De regels van het spel zijn simpel: voor elk van de vijf beoogde remakes van Leths korte film DET PERFEKTE MENNESKE uit 1967, heeft Von Trier een of meerdere hindernissen bedacht.

De oorspronkelijke film is een minimalistische oefening in het uitvergroten van menselijke houdingen en gedragingen door ze te isoleren van hun omgeving. Hoe scheert een man zich, hoe gaat een vrouw liggen, hoe brengt ze haar make-up aan. Tijdens de zeer gestileerd in beeld gebrachte springende, dansende, etende bewegingen van de perfecte man (Claus Nissen) en de perfecte vrouw (Maiken Algren) horen we poëtische teksten van regisseur Leth. Hij wil laten zien hoe de perfecte mens eruit ziet en waartoe hij in staat is. Von Trier is geïntrigeerd en haalt in 2000 zijn bewonderde Deense collega over om zich vijf maal over te geven aan zijn beperkende regels.

Voor het eerste segment wordt Jørgen Leth vooral technisch op de proef gesteld. Von Trier legt hem op om zijn eigen film op een nog onbekende plaats naar eigen inzicht opnieuw te filmen in shots van slechts twaalf beeldjes. We zien hem in het productionele proces worstelen en twijfelen. Het is een grote opluchting om Leth na de totstandkoming opgetogen te zien met de enerverende en gestileerde film die hij maakt.

Von Trier laat zich in de nabespreking van dat eerste deel, getiteld 'Obstruction #1 - The Perfect Human: Cuba', evenwel kritisch uit. Voor het tweede segment maakt hij het nog moeilijker door Leth moreel op de proef te stellen. De scène uit DET PERFEKTE MENNESKE waarin de perfecte man deftig dineert met Chablis en vis, moet hij nu overdoen op de meest erbarmelijke plaats die hij kent. Dat wordt de hoerenbuurt van Bombay, en op eigen initiatief zelfs omringd door de arme bewoners ervan. De pijnlijkheid ligt er voornamelijk in dat hij zelf de rol van Claus Nissen speelt: in pak dineert hij tussen de armen met zijn kalmeringspillen in de aanslag.

Zo worstelt Jørgen Leth zich stapje-voor-stapje door de therapie van Lars von Trier heen. Laatstgenoemde omschrijft zijn rol in het filmische spel zelf als die van aangever en pedagoog. Door de obstructies zou Leth namelijk niet terug kunnen vallen op zijn eigen gewoontes en conventionele keuzes. Met die zelfkastijding wil hij hem helpen, zegt Von Trier doodserieus. Door deze opzet ligt de sympathie van de kijker eerder bij de oude mentor. Leth verandert al snel van een soms radeloze twijfelaar in een zelfbewuste filmer. Hij stort zich met overgave op de vijf nieuwe versies, waarop hij terecht trots kan zijn.

De procesmatige en artistieke ontwikkeling van Jørgen Leth vormt een even zo belangrijk deel van de film als de vaak komische gesprekken tussen de beide Denen en de afzonderlijke remakes van zijn film uit 1967. THE FIVE OBSTRUCTIONS is een spel dat moet leiden tot de deconstructie van bestaande ideeën en de constructie van waarheden. Von Trier is zelf de obstructie, zoals hij dat voor zijn eigen films ook steeds opnieuw is. Hij laat zien hoe waarheid achter de geëffende paden kan liggen, juist op die plaatsen waar je zelf al lang niet meer zoekt.