The Butler

Een wat oppervlakkige geschiedenisles in twee uur. Ondanks de goede bedoelingen vertelt Lee Daniels’ fictieve biopic THE BUTLER wel heel braaf het verhaal van de afro-Amerikaanse emancipatiestrijd. Vliegensvlug gaan we van de segregatie aan het begin van de twintigste eeuw tot de verkiezing van president Barack Obama in 2008.

THE BUTLER is losjes gebaseerd op het leven van Eugene Allen, een zwarte man die als butler in het Witte Huis acht verschillende presidenten diende: van 1952 tot 1986 werkte hij voor achtereenvolgend Truman, Eisenhower, Kennedy, Johnson, Nixon, Ford, Carter en Reagan. In de film is hij omgevormd tot het fictieve personage Cecil Gaines (Forest Whitaker), wiens leven begint in jaren twintig op een katoenplantage in Georgia, waar hij na de dood van zijn vader wordt opgeleid tot ‘huisslaaf’ en zodoende voor een leven als bediende wordt klaargestoomd.

Als Cecil ouder is ontvlucht hij de plantage en trouwt hij met Gloria (Oprah Winfrey). Ondertussen werkt hij zich door zijn loyaliteit en werkethiek op tot butler in het Witte Huis. Aldaar begint de samenleving te veranderen: terwijl zijn zoon Louis (David Oyewolo) zich volop in de emancipatiestrijd mengt en de raciale verhoudingen in het gesegregeerde Amerika aan de kaak stelt, is Cecil passief als butler in de Oval Office aanwezig bij verschillende beslissingen die de positie van de afro-Amerikaanse bevolking zullen veranderen.

In een van de beste scènes van THE BUTLER komt alle potentie van het verhaal op een weergaloze manier samen: terwijl Cecil voorbereidingen treft voor een feest ter ere van president Kennedy, neemt zijn zoon Louis deel aan van de sit ins in Selma. Slim schakelt Daniels vervolgens tussen de twee gebeurtenissen en laat ze op elkaar reflecteren: terwijl Cecil thee schenkt voor de president, krijgt Louis een kan koffie in zijn gezicht gegooid. Terwijl Cecil beroepsmatig zijn gezicht in een plooi moet houden, probeert ook Louis zich staande te houden tussen de woedende blanke menigte.

Het is de kern van THE BUTLER: vader tegenover zoon, geschiedenis tegenover individu, verandering tegenover vooruitgang, politieke beslissingen tegenover de gevolgen ervan. En er zijn meerdere momenten waarop regisseur Daniels (PRECIOUS, THE PAPERBOY) en scenarist Danny Strong deze thema’s en verhaallijnen heel knap samen laten komen en ze vervolgens met elkaar in dialoog brengen. Op die momenten ontstijgt THE BUTLER de geschiedenisles en tilt de verder prima acterende cast het materiaal naar een hoger niveau. Anderzijds blijft de film toch aan de oppervlakte en neemt melodrama het over.