Come And See

“Het is onmogelijk om in woorden uit te drukken wat noodzakelijk is aan hen die niet weten wat horror betekent.” Die uitspraak, gedaan door kolonel E. Kurtz in Francis Ford Coppola’s  APOCALYPSE NOW is ook van toepassing op Elem Klimov’s COME AND SEE. Beide films hebben veel raakvlakken, al is COME AND SEE op velen gebieden een uniek werk en met niets anders te vergelijken.

COME AND SEE gaat over de jonge Rus Florya, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn moeder en twee zusjes verlaat om zich aan te sluiten bij een groep Wit-Russische partizanen dat probeert de nazi’s uit het land te verdrijven. Het verlaten van zijn gezin als vrolijk jongentje, komt later als een boemerang bij hem terug, als de lokale verzetsstrijders hem verlaten. Wat volgt is een weg langs de gruweldaden van de oorlog, zoekend naar een thuis dat niet meer bestaat. COME AND SEE is een duistere roadmovie, waarbij emotioneel doordraaien onvermijdelijk is voor hoofdpersoon Florya.

In APOCALYPSE NOW wordt een groep gevolgd. Klimov kiest ervoor om slecht één persoon heel dicht op de huid te volgen. Deelgenoot worden van de hoofdpersoon is daardoor onoverkomelijk. Wat daar enorm aan bijdraagt, is de gehoorbeschadiging die Florya oploopt. Lange piepen en harde tonen in combinatie met stiltes die Florya ervaart, zijn audiovisueel zo indringend aanwezig, dat het onmogelijk is dat gevoel niet mee te ervaren.

Als de oorlogsdaden in beeld komen, glijdt de camera observerend langs de meest lugubere gebeurtenissen. Alsof alles totaal nutteloos is. Klimov heeft geen ruimte voor helden of individuen die wonderwel weten te ontsnappen. Lijnrecht daartegenover staan de natuurbeelden, die zijn dromerig en artistiek. Zo is er een verdwaalde ooievaar te zien, die zoekt naar zijn verloren nest. Er is dwalende ochtendnevel en een uitbundige dansscène tijdens een regenval. Wil Klimov hiermee zeggen dat wat de mensheid ook doet, we maar een klein onderdeel zijn van het alles? Of toont hij dat wij de mensheid alles kapot maken dat een enorme schoonheid heeft, zelfs ons eigen soort? COME AND SEE is glashelder en totaal onduidelijk. Realistisch en surrealistisch. COME AND SEE is een eigenzinnig meesterwerk. 

Vanaf 17 september op lumiereseries.com en 24 september op DVD en blu-ray verkrijgbaar via Lumière.