Ivan’s Childhood

In 1962 draait het bombastische Tweede Wereldoorlogspektakel THE LONGEST DAY in de bioscopen. In exact datzelfde jaar debuteert een tot dan toe nog onbekende Rus met zíj́n Tweede Wereldoorlogfilm. De titel van die film is IVAN’S CHILDHOOD. THE LONGEST DAY sleept twee Oscars in de wacht en IVAN’S CHILDHOOD wint de Gouden Beer in Venetië. Waar Amerika spektakel beloont met prijzen, daar kiezen ze in Europa voor vernieuwing: oorlog zonder vechtende mannen, dromerige beelden en een strijd vanuit emotioneel oogpunt. Een nieuw stijlicoon is geboren, genaamd Andrei Tarkovsky.

Inmiddels 57 jaar later kunnen we stellen dat Tarkovsky na IVAN’S CHILDHOOD slechts zes andere films regisseerde. IVAN’S CHILDHOOD is een perfecte eerste kennismaking met diens maker, zonder dat hij direct het achterste van zijn tong laat zien. Het is Tarkovskyiaans, maar ook enorm veilig.

Het verhaal gaat over Ivan, wiens zus en zijn moeder zijn vermoord door de nazi’s. Ivan wil wraak, maar hoe doe je dat als twaalfjarig jongetje? De emotionele strijd waar Ivan in terecht komt, is niet erg authentiek. Steeds is er de schommeling tussen een rancuneus kind dat volwassen moet worden en het kind dat emotioneel wegvlucht in een wereld vol onschuld. In de dromerige intermezzo’s waar Ivan nog kind kan zijn, laat Tarkovsky direct zijn kwaliteiten zien en is er die duidelijke stijlherkenning. De hallucinaties/flashbacks/droombeelden/gesprekken met het hiernamaals -welke van de vier het is, laat Tarkovsky volledig in het midden- zijn van een ongrijpbare, bijna niet te duiden eigenheid.

In zijn latere werk zal Tarkovsky nog meer experimenteren met non-lineaire gebeurtenissen, spiritualiteit en filosofische vraagstukken. Hij zal na IVAN’S CHILDHOOD in al zijn werken nog meer buiten de lijntjes kleuren. Ivan’s Childhood voelt als Tarkovsky light, als een werk dat borrelt, maar net niet aan de kook raakt. Achteraf kunnen we zeggen dat IVAN’S CHILDHOOD het werk is van iemand die beleefd en zachtjes op de deur klopt, om later die deur volledig in te trappen.

Vanaf 8 oktober op DVD, blu-ray en lumiereseries.com: Andrei Tarkovsky Collection – Digitally Restored and Remastered Edition. Deze gezamenlijke uitgave van Eye en Lumière bestaat uit vijf digitaal gerestaureerde werken van de Russische meesterfilmer-mysticus.