The Birth of a Nation

Het regiedebuut van acteur Nate Parker is enkele maanden voor de geplande release in Nederland een veelbesproken film. Niet alleen snijdt THE BIRTH OF A NATION de gevoelige thema’s racisme en discriminatie aan; er wordt een rechtszaak bij betrokken. In 1999 is Parker samen met een vriend beschuldigd van verkrachting, waarna hij werd vrijgesproken en zijn vriend veroordeeld. In aanloop naar de Amerikaanse première blijkt dan ook nog dat het slachtoffer van de verkrachting in 2012 zelfmoord pleegde. Het leidt tot een flinke controverse en de film flopt in de Verenigde Staten. Studio 20th Century Fox besluit de film daarop minimaal uit te brengen in de rest van de wereld. Ook in Nederland is de release onlangs teruggetrokken.

Voor veel critici kan de controverse niet onbesproken blijven, en in recensies en opiniestukken laait een discussie op: kan een kunstwerk wel los gezien worden van de kunstenaar? Of moet er juist alleen gekeken worden naar de film zelf?

THE BIRTH OF A NATION is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Nat Turner, een Afro-Amerikaanse slaaf die in 1831 een slavenopstand leidde. Binnen de slavengemeenschap waarin hij opgroeit, neemt Turner de rol van priester op zich, en na enige tijd reist hij langs verschillende slavengemeenschappen om te preken. Hij besluit om in opstand te komen tegen de slavenhouders. Een gedurfd besluit met verstrekkende gevolgen.

De strijd tussen rassen wordt op confronterende wijze in beeld gebracht. Het ene moment spelen een zwart en een blank meisje met elkaar, terwijl het zwarte meisje aan een riem een hondje speelt en het volgende moment worden slaven gemarteld in confronterende, lang aanhoudende scènes. Door poëtische, in slowmotion gedraaide shots af te wisselen met beelden die juist enorm in your face zijn, voelt THE BIRTH OF A NATION op momenten bijna surrealistisch aan.

De voornaamste reden dat de scènes zo’n indruk maken is de acteerprestatie van Parker zelf. Iedere emotie weet hij op gedetailleerde wijze over te brengen, en waar de bijrollen hier en daar oppervlakkig aanvoelen, geeft Parker het karakter van Nat Turner veel diepgang. De scènes die niet berusten op Parkers acteerprestaties komen chaotisch en soms zelfs nutteloos over.

Al met al wordt de discussie rondom discriminatie en racisme hier duidelijk gevoerd, juist in het jaar dat de Oscar-nominaties vooral werden toebedeeld aan blanke mensen. De timing van de film was dan misschien perfect, het leven van de regisseur overstemde de urgentie van de door hem aangekaarte thema's. Maar telt dat mee in de beoordeling van een film? Persoonlijk ben ik van mening van niet; THE BIRTH OF A NATION is een belangrijke film die op het juiste moment de juiste onderwerpen op de juiste wijze wist aan te kaarten. Een film die je gezien moet hebben – een ontroerende reis terug in de tijd, nog steeds relevant voor de maatschappij zoals zij nu is.