Nebraska

Lachen om de ellende van anderen. Regisseur Alexander Payne wordt er wel eens van beschuldigd zijn personages een beetje voor schut te zetten. En dat deed hij ook weleens, in satires als CITIZEN RUTH (1996) bijvoorbeeld, over de verwikkelingen rond de abortus van de white trash-tiener Ruth, zette hij de ellende extra dik aan. Maar op zijn best is Payne wanneer humor en tragiek samenvloeien, wanneer we een beetje kunnen lachen om de tragiek en absurditeit van het menselijk bestaan. Denk aan moderne klassiekers als ABOUT SCHMIDT (2002) en SIDEWAYS (2004) en iets mindere mate THE DESCENDANTS uit 2011.

Ook Paynes nieuwste, het in zwart-wit gefilmde NEBRASKA over de warrige vader Woody Grant (Bruce Dern) die denkt een miljoen dollar te hebben gewonnen, vloeien humor en tragiek samen. Want de simpele Woody denkt dan wel een groot bedrag te hebben gewonnen, in werkelijkheid kreeg hij een brief van een postbusbedrijf, een neploterij dus, en probeert zijn omgeving hem ervan te overtuigen dat hij helemaal geen miljonair is geworden.

Ondanks die waarschuwingen wil de koppige Woody zijn prijs per se gaan ophalen. Dat dit in Lincoln, een klein plaatsje in Nebraska moet gebeuren, vindt hij geen enkel probleem. En dat de reis ernaartoe zo´n duizend kilometer vanuit zijn woonplaats Billings is, ook niet. Hij gaat zelfs te voet, wanneer zijn zoons hem niet willen brengen.

Wanneer Woody voor de zoveelste keer langs de snelweg door de politie wordt opgepikt, vindt zijn jongste zoon David (Will Forte) het mooi geweest. Hij neemt een dag vrij en besluit zijn vader te brengen. En wat kan er nou gebeuren? Ze komen aan in Lincoln, de loterij blijkt nep en z´n vader houdt op met die gekkigheid. Onderweg doen ze ook nog even Hawthorne aan, het geboorteplaatsje van Woody, om bij een oom en tante te overnachten.

NEBRASKA is een tragikomische road movie en gaat uiteindelijk over de band tussen vader en zoon. En dat is er één van miscommunicatie en vooral ergernis vanuit Davids kant. Woody is een lastpak die maar niet alleen gelaten kan worden, en David moet als een babysitter constant achter zijn licht dementerende vader aan hollen. Payne presenteert hun reis ook als er één door een verdwijnend Amerika: het oorspronkelijke leven in het midwesten. Uit dat Amerika komt ook veel van de humor, want NEBRASKA is namelijk ook een erg grappige film: het zijn vooral de eigenzinnige types die Woody en zijn zoon ontmoeten die voor veel hilariteit zorgen.

De 77-jarige acteur Bruce Dern won vorig jaar de prijs voor beste acteur in Cannes en is genomineerd voor een Oscar. Zijn Woody Grant is dan ook een geweldige prestatie: een aftakelende man met een jongensachtige stem, afwezige blik en een paar plukjes grijshaar op zijn verweerde hoofd. Wat zou er zich daarin afspelen? We krijgen er nooit helemaal vat op. Zijn leven heeft hij altijd maar een beetje laten gebeuren en nooit echt een band met iemand opgebouwd. Zijn omgeving vindt hem tegenwoordig maar een lastpak. Ook Woody zelf wil vooral met rust gelaten worden. Een beetje werken aan zijn auto, een paar biertjes in een bar. Meer heeft hij niet nodig.

De tederheid waarmee Dern zijn personage vormgeeft, zit ook in de film zelf. Want achter die afwezige blik schuilt een verleden. Ergens op drie kwart van de film schieten ineens de jaren zeventig rollen van Dern door je hoofd: THE DRIVER, SILENT RUNNING, COMING HOME. Niet heel toevallig valt dit samen met het inzicht van zijn zoon David: gaandeweg de reis ziet hij niet langer de alcoholische, beetje verwarde lastpak die Woody zijn hele leven geweest is. Ineens krijgt Woody een geschiedenis en wordt hij mens. Een vader.