The Hobbit: An Unexpected Journey

Voor Bilbo Baggins is de unexpected journey uit de titel inderdaad onverwacht, maar voor het publiek is het eerste deel in Peter Jackons nieuwe trilogie precies wat we ervan verwachten: lang, spectaculair, en (mede vanwege het bronmateriaal) een stuk kinderachtiger dan THE LORD OF THE RINGS. Recensenten Julius Koetsier en Pim Wijers zagen de film en laten hieronder hun magische toetsenborden clashen in een epische review vol dwergen en tovenaars.

Julius: Een punt waarvan ik zeker ben dat we het eens zijn: de film is te lang. Twee uur en drie kwartier doet Jackson over de eerste 130 pagina's van een Tolkiens kinderboek. Vooral in de eerste akte voel je die lengte: Bilbo Baggins (Martin Freeman) wordt door tovenaar Gandalf (Ian McKellen) opgeroepen om mee te gaan op avontuur met hem en dertien dwergen. Die avond staan al die dwergen bij Bilbo voor de deur, en spenderen we in eeuwigheid in gezelschap van de kleine dikkerds. Ze vreten zich vol, laten boeren en zingen liedjes. Voor het eerst in mijn leven overwoog ik mijn mobieltje aan te zetten tijdens de film, en te kijken hoe lang die onzin nu al bezig was.

Pim: De film maakt inderdaad een valse start en even lijkt het erop dat Jackson toch een kinderavontuur van het boek heeft gemaakt. Gimli was al flauw in THE LORD OF THE RINGS en hij was nog in zijn eentje. In THE HOBBIT zitten maar liefst dertien dwergen die de komische factor van de film bepalen. Dertien boerenlatende en schreeuwende kereltjes met een malle neus en grote baard, die wil je niet te lang in één klein huis van een Hobbit samengeperst zien. Als ze dan ook nog een liedje zingen bij de open haard dan schuurt Jackson heel hard tegen kitsch aan.

Julius: Gelukkig, als de reis eindelijk begint, komt het tempo erin. Nog meer dan bij THE LORD OF THE RINGS krijgt het verhaal hier echter een storend 'en toen'-gehalte: eerst kwamen de orks, en toen kwamen de trollen, en toen kwamen de goblins, en toen kwamen weer de orks. Jackson zet een aantal mooie set pieces neer -met name het gevecht in het rijk van de goblins, heerlijk smerige wezens, is een hoogtepunt- maar het verhaal mist een spanningsboog en voelt vooral als een aanloop naar de volgende delen.

Pim: Als aanvulling wil ik een chronische luiheid in het scenario duiden, want elk nieuw mini-avontuur wordt vakkundig om zeep geholpen door een deus ex machina. Als de dwergen geroosterd dreigen te worden boven een trollenkampvuur komt de hulp precies op het nippertje. Doordat die hulp - vaak in de vorm van Gandalf - steeds op het juiste moment uit de lucht komt vallen verdwijnt er spanning en avontuur uit een toch al redelijk bloedeloos scenario. Gelukkig weten de meeste acteurs wel wat te bakken van de oudbakken verhaalformule.

Julius: Ik vond alleen Martin Freeman als Bilbo er positief uitspringen. Freeman brak door met zijn rol als Tim in the Britse sitcom The Office, en speelt sindsdien vaak variaties op dat personage: een droogkomische straight man, die voortdurend verontwaardigd is door de situaties waarin hij belandt. Ook hier verwachtte ik regelmatig dat hij zijn typische gefrustreerde blik in de camera zou werpen. Niet dat daar iets mis mee is: Freemans Bilbo vervult prima zijn rol als enige normale persoon tussen de waanzin. Door zijn ogen aanschouwen we Tolkiens fantasiewereld.

De rest van de personages stoorde me echter mateloos. Gandalf vind ik, ondanks het charisma en talent van McKellen, een nogal vervelende excentriekeling. Bovendien kan hij alleen goed toveren als er écht geen andere oplossing is: dan schudt hij inderdaad even een deus ex machina uit zijn mouw. Meestal concentreert hij zich echter op pseudo-wijze platitudes.

Pim: Ja, Gandalf heeft vast op de toveruniversiteit van Deus Ex Machina gezeten, maar hij is wel een volwassen en stabiele afwisseling in een groep personages die anders stuurloos zouden zijn. Zijn wijsheden zijn geen storende factor en geef toe: het heeft wel wat dat die ouwe kerel met een baard half toverend, half zwaardvechtend door een groep goblins knalt. Een personage dat overal boven staat, op alles een antwoord weet en zelfs dan kan hij niet elke situatie de baas. Dat zorgt voor een zekere spanning. Jammer alleen dat het personage slecht wordt ingezet.

Julius: Dan die zooi dwergen. Er is er eentje bij die zich de hele tijd volvreet en daardoor door een bankje zakt, eentje die niet zo slim is, een dappere, en eentje die vaak heel hard moet niezen, zodat alle spullen die Sneeuwwitje net had opgeruimd door het huis vliegen. En dan nog een heel stel zonder eigenschappen. Samen vormen ze een vermoeiende dwergenmassa.

Pim: Klopt.

Julius: Een personage waar veel fans naar uit zullen kijken, is natuurlijk Gollum. Ik ben nooit een liefhebber geweest van Andy Serkis' schmierende vertolking van dit figuur: een malle ADHD-imitatie van Dwight Fryes Renfield uit Universals DRACULA. In THE HOBBIT: AN UNEXPECTED JOURNEY gaat Serkis nog verder over de top, en klinkt hij precies als al die mensen die het na LOTR: THE TWO TOWERS leuk vonden om hem na te doen.

Pim: Ik vond de sequentie met Gollum juist één van de beste uit de film. Een verademing waarmee een broodnodig rustmoment wordt ingelast na een reeks van übertoevalligheden. Twee uitstekende acteurs, de één nota bene als computeranimatie, die eens goede dialogen voeren in plaats van over elkaar heen buitelen. De wetenschap van wat de LOTR-serie nog voor het personage Gollum in petto heeft maakt de scène extra sterk. Visueel ziet hij er bovendien waanzinnig uit. Verbazingwekkend ook dat veel andere computerpersonages daarom zo lelijk zijn, zoals de albino-orc die het gemunt heeft op de dwergen.

Julius: Ja, de effecten waren niet altijd even overtuigend. De 3D-onzin vond ik nog storender: alles wordt minder spectaculair in 3D en je krijgt er hoofdpijn van. Dat is vaak genoeg besproken. Desalniettemin: Jacksons slepende shots van majestueuze landschappen zien er ondanks het brilletje nog steeds schitterend uit.

Pim: Concluderend vind ik het een slap vertelde maar visueel overdonderende filmervaring. Ik zag hem in IMAX 3D en daar komt zo'n epos als dit wat mij betreft goed tot zijn recht. Jammer dus dat Jackson zijn film nooit episch laat worden. THE HOBBIT blijft een gemakzuchtig kinderavontuur dat constant uit zijn voegen dreigt te barsten, maar dat nooit doet. Het is niet nieuw meer, en daarnaast niet meeslepend. Gandalf redt de boel toch wel op het allerlaatste moment, dus wat daar aan vooraf gaat is eigenlijk niet interessant.

Julius: Het epische gevoel mist hier inderdaad. Hoewel ik geen LOTR-fan ben, slaagden die films er wel in mij te laten voelen dat wat er op het spel stond Heel Erg Belangrijk was. In THE HOBBIT staat er nauwelijks iets op het spel: het is een episodische schattenjacht waarin iedereen met te groot gemak op z'n pootjes terecht komt.

Julius Koetsier:

Pim Wijers: