Suspiria

Noem het geen remake maar een cover, zei Luca Guadagnino over zijn interpretatie van Dario Argento's klassieker SUSPIRIA. Een vrij onzinnige uitspraak, want covers volgen doorgaans juist beat for beat het origineel, terwijl Guadagnino bedoelt te zeggen dat hij dat níet gedaan heeft. Wat hij eigenlijk had moeten zeggen: deze SUSPIRIA is geen cover maar een remake. Niet zoals de remake van A NIGHTMARE ON ELM STREET (een inspiratieloze herhaling), en ook niet als Rob Zombies HALLOWEEN (een poging een bekend verhaal verder te duiden) of de verschillende versies van A STAR IS BORN (hetzelfde verhaal in een andere tijd). Nee, dit is een remake in de categorie THE FLY en THE THING: hetzelfde uitgangspunt, totaal andere uitwerking.

Argento's overdonderende stijl-als-inhoud-meesterwerk speelt op een Duitse dansschool, maar bewegingskunst is niet relevant. De locatie lijkt vooral gekozen omdat Argento graag vrouwen filmt. Zelfs de esthetiek van dans benut de regisseur nauwelijks in zijn meest esthetische film. Zijn personages fungeren als decorstukken in knappe composities, maar memorabele dansmomenten heeft de originele SUSPIRIA niet.

Hoe anders is dat in Guadagnino's remake, waar dans zowel esthetisch als inhoudelijk centraal staat. En dan niet alleen in de expressieve uitvoeringen van het Markos-gezelschap (gechoreografeerd door Damien Jalet) maar ook in de filmische stijl: de zooms, whip pans en tegendraadse montage dansen mee. Editor Walter Fasano snijdt jump cuts op het ritme van een hels ballet. Dit jaar zag ik geen andere film die me zo agressief naar binnen trok met z'n esthetiek. SUSPIRIA lijkt visueel niet op het origineel, maar is even mooi.

Mooi, dat kan dans na de holocaust nooit meer zijn, zegt Madame Blanc (Tilda Swinton), artistiek directeur van dansacademie Markos. In de finale spreekt een ander personage haar tegen. Schoonheid is ook welkom in ideologisch gemotiveerde kunst. Misschien júist daar, omdat alleen de belofte van een betere, mooiere wereld mensen kan motiveren zich tegen onrecht te verzetten. Waarom anders hield Helena Markos haar dansschool open tijdens oorlog, toen mannen vrouwen tot baarmoeders wilden reduceren? 'All is well, as long as we keep spinning/Here and now, dancing behind a wall,' zingt Thom Yorke in Suspirium, hét popliedje van zijn soundtrack. Is dit een omarming van kunst als escapisme, weg van de grote boze wereld ('behind a wall'), of juist kritiek daarop? Genieten we van 'mooie dingen' om wereldproblemen te vergeten (vergeten blijkt ook een belangrijk thema in SUSPIRIA), of juist om ons te inspireren de wereld te veranderen? Het zijn grote vragen over kunst en ideologie die Guadagnino ambitieus aanpakt, en een paar van zijn personages hebben definitieve antwoorden – maar waar de film staat, dat blijft aan het publiek om te bepalen.

De tweede keer dat ik SUSPIRIA zag, was ik in het gezelschap van een danseres, die me achteraf vertelde dat het een van de meest accurate films over dans is die ze ooit had gezien (we gaan allebei binnenkort nog een keer). Naast de prachige choreografie en de gedegen kennis van dansgeschiedenis, valt op hoe goed Guadagnino de sfeer van een dansgezelschap vangt. De dansacademie mag dan vol heksen zitten, de warmte, toewijding en gezelligheid zijn er niet minder om. Net als Guadagnino's eerder dit jaar verschenen CALL ME BY YOUR NAME is SUSPIRIA een lekkere hang-outfilm, met de nodige humor in de vertolkingen.

Het enige minpunt is dat de film niet altijd overtuigt als Guadagnino de traditionele horrortoer opgaat. Met name de bloederige finale lijdt aan clichés en slechte CGI, en komt onder begeleiding van Thom Yorkes muziek soms over als een videoclip. Dan liever Guadagnino's persoonlijke visie op horror: de eerste set-piece, een wrede perversie van de intimiteit van dans, is een meesterwerkje. Wie op dat moment niet overtuigd is bij Guadagnino in goede handen te zijn, zal dat waarschijnlijk niet worden. Maar wie zich laat meevoeren wacht puur filmisch genot, en heel wat stof om over na te praten.