Brave

BRAVE wordt zoals alle Pixarfilms alom geprezen om haar visuele pracht. Van veel recensenten krijgt de film echter de kritiek een derivatief verhaal te vertellen: wéér zo'n Disneyprinses, dat kennen we nu toch wel? Wij delen een andere mening: zowel de complimenten voor de mooie plaatjes, als de kritiek op de plot, zijn geheel onterecht. BRAVE is een visueel zwakke film met een schitterend, origineel, zelfs subversief verhaal.

Merida (Kelly MacDonald) is de kroonprinses van een middeleeuwse Schotse clan. Haar moeder, koningin Elinor (Emma Thompson), ziet haar het liefst opgroeien als nette dame, maar Merida is meer geïnteresseerd in bergbeklimmen en boogschieten, tot groot vermaak van haar vader Fergus (Billy Connolly). Als de ouders haar in een georganiseerd huwelijk willen dwingen, is de maat voor Merida vol: ze rent de bossen en bezoekt een heks (Julie Walters). Ze vraagt haar om een betovering van haar moeder. De kenner van sprookjesconventies weet: het is nooit verstandig om een heks zo'n onspecifieke gunst te vragen. Inderdaad, Elinor verandert - hoe precies verklappen we niet, maar laat het duidelijk zijn dat Merida nu nog dieper in de problemen zit.

Tot zover inderdaad niets nieuws onder de zon: prinses wil zich niet gedragen als prinses (DE KLEINE ZEEMEERMIN, ALADDIN), prinses doet liever 'jongensdingen,' (MULAN, BELLE EN HET BEEST) en roept de hulp van een heks in, met dramatische gevolgen (weer DE KLEINE ZEEMEERMIN). Het is dan ook in eerste instantie niet verrassend dat Roger Ebert schreef: "This one finds Pixar poaching on traditional territory of Disney, its corporate partner."

Toch is het alsof Ebert en de vele critici die het met hem eens zijn, na de eerste twintig minuten in slaap zijn gevallen. Want na de bekende opzet neemt BRAVE een totaal andere weg dan haar voorgangers. Noem één andere Disneyprinsessenfilm waarin de prinses geen interesse heeft in romantische liefde? Dat prinsessen trouwen, is zelfs in meer 'feministische' prinsessenfilms als BELLE EN HET BEEST en MULAN een dogma. Misschien nog belangrijker: noem één Disneyprinsessenfilm waarin de moeder een significante rol speelt? Want dat is wat er hier gebeurt: vanaf het moment dat Elinor behekst is, gaat het verhaal over haar en Merida. Een moeder en dochter die elkaar leren te begrijpen.

Is dat dan zo bijzonder? Ja. Laten we even de Bechdeltest erbij betrekken, ontwikkeld door striptekenares Alison Bechdel. Het gaat als volgt: kijk een film en beantwoord de volgende vragen:

1. Zitten er minstens twee vrouwelijke personages in (en hebben ze namen)?
2. Praten ze met elkaar?
3. Hebben ze het dan over iets anders dan een man?

Als niet op alle vragen 'ja' geantwoord kan worden, betekent dat natuurlijk niet dat een film slecht of seksistisch is. Het is echter zorgwekkend dat de meeste Disneyprinsessenfilms de test niet doorstaan. De enige uitzondering was tot nu toe DOORNROOSJE, waarin niet de titelfiguur, maar de drie goede feeën de hoofdrol spelen. BRAVE mag zich de tweede uitzondering noemen.

Pixar misleidt (bewust?) haar publiek door clichématig te openen, en vervolgens tegen alle conventies in te gaan. Nooit eerder was er een Disneyprinsessenfilm waarin twee vrouwelijke hoofdpersonages zonder hulp van mannen hun doel bereiken.

Goed, dan nu dat andere punt waarop de meeste critici ongelijk hebben: de plaatjes. Pixar wekt nog steeds indruk met hun technologische toverkunsten, en ja, Merida's wilde rode haardos is animatietechnisch een spektakelstuk. Maar waar is de visuele creativiteit? Alle personages lijken gekopieerd uit een cursusboekje stripfiguren tekenen. Ze zijn of zo generiek dat je hun uiterlijk meteen vergeet, of zo gestileerd dat ze niet als mensen overkomen.

En dan de achtergronden. Vergelijk Pixars fotorealistische sprookjesbos eens met Jellystone Park uit Yogi Bear. Met een paar eenvoudige lijnen en creatief kleurgebruik maakten de Hannah Barbera-animatoren een unieke, wonderbaarlijke omgeving. Pixar geeft ons plaatjes uit een toeristenfolder, waarin verzadigde kleuren vechten om aandacht.

Goed, daar is die ontbrekende punt uit de sterrenwaardering dus naartoe. Behoor je tot de meerderheid die zich niet stoort aan het uiterlijk, dan is er op BRAVE niets aan te merken. Het is een avontuurlijk en verrassend sprookje, met eindelijk eens een moraal waar we achter kunnen staan.

Luister niet naar hen die beweren dat we dit verhaal al kennen: Merida schiet alle voorgaande Disneyprinsessen met een welgemikte pijl een duister verleden in, waarin vrouwen, hoe intelligent en zelfstandig ook, uiteindelijk toch het gelukkigst zijn in de sterke armen van de prins. BRAVE is een anti-Disneyprinsessenfilm. En dat is, inderdaad, dapper.