De Heineken ontvoering

Dat de spraakmakende ontvoering van Alfred Heineken en diens chauffeur Ab Doderer uit 1983 bijna dertig jaar na dato nog steeds een beladen onderwerp is, blijkt wel uit de immense media-aandacht die DE HEINEKEN ONTVOERING de afgelopen weken heeft gekregen. Zelden is er vooraf zoveel te doen geweest rond een Nederlandse film als bij Maartens Treurniets tweede regieklus. Zo was daar de kritiek van misdaadjournalist Peter R. de Vries die het script wegzette als fictie, en een op zijn boek De ontvoering van Alfred Heineken gebaseerde Hollywoodproductie aankondigde. Maar ook de Heinekenontvoerders zelf schuwden de media niet: Jan Boellaard en Frans Meijer waren not amused over hoe ze als "gewetenloze criminelen" geportretteerd werden en Willem Holleeder wilde, ondanks dat hij niet als personage in de film zit, de bioscooprelease zelfs verbieden vanwege vermeende imagoschade.

Dat de ontvoering nog steeds een beladen onderwerp is, mag duidelijk zijn; maar of de kritiek terecht is? DE HEINEKEN ONTVOERING mag dan niet één op één de werkelijke gebeurtenissen volgen, regisseur Treurniet weet dat hij met dit ontvoeringverhaal alle elementen in huis heeft om een spannende, bijna Hollywoodachtige actiefilm te maken en in dit licht zijn scenario-ingrepen en fictieve elementen zeker te rechtvaardigen. Om die grootse actiefilm te maken kreeg Treurniet vervolgens een budget van 4,7 miljoen bij elkaar, alleen: spannend is het slechts aan het begin.

Dat ligt niet aan de cast: waar die andere Nederlandse misdaadfilm die dit jaar in première ging, DE BENDE VAN OSS, ook al opviel vanwege het sterke acteerwerk, is dat bij DE HEINEKEN ONTVOERING net zo. Reinout Scholten van Aschat speelt in zijn eerste hoofdrol op overtuigende wijze Rem; een ambitieuze, maar wat naïeve jongen van de straat, die het plan verzint voor de ontvoering en het samen met Cor van Hout (Gijs Naber), Frans Meijer (Teun Kuilboer) en Jan Boellaard (Korneel Evers) uitvoert in de hoop een grote financiële klapper te maken. Voor de rol van Alfred Heineken vertrouwt Rutger Hauer zoals gewoonlijk op zijn natuurlijke charme en is daarmee perfect gecast als de imponerende, maar charismatische bierbrouwer.

Daarnaast valt ook de duistere jaren tachtigsfeer op. Met DE PASSIEVRUCHT (2003) liet Treurniet al zien dat hij prima raadt weet met Amsterdam als decor, en ook het grauwe Amsterdam-Oost van de jaren tachtig waarmee de film opent zet perfect de toon voor een strakke, vermakelijke eerste helft dat eigenlijk kijkt als een jongensboek: ze kunnen het zelf maar niet geloven, die vier schoffies uit oost, dat ze met zo'n misdaad weg lijken te komen.

De film vliegt echter uit de bocht wanneer in de tweede helft de rollen worden omgedraaid en er zich een kat en muisspel ontvouwt tussen Heineken en de op de vlucht geslagen ontvoerders. Niet alleen is de verandering van perspectief verwarrend, ook de ingezette achtervolging waarin Heineken de rol van wreker op zich neemt, komt geforceerd en ongeloofwaardig over - de tweede helft blijft dan ook steken op het niveau van een wat clichématige b-actiefilm. Dat maakt dat DE HEINEKEN ONTVOERING uiteindelijk, ondanks de grootse plannen, een uitstekende cast en een sterke, sfeervolle eerste helft, blijft steken op het niveau van een net niet Hollywoodfilm.