Brozer

Voor een geruime tijd kijkt BROZER weg als een ijzersterke speelfilm, waarin vier zussen elkaar bijstaan als een van hun ongeneeslijke kanker krijgt. De film is door het geladen onderwerp vaak verdrietig, met ontroerende dialogen en nare gebeurtenissen, maar door de bijzondere dynamiek tussen de zussen vaak ook grappig; BROZER slaat een perfecte balans tussen tragedie en komedie.

Maar dan gebeurt er iets bijzonders: de zussen doorbreken een voor een de vierde muur en praten recht in de lens van een handheldcamera. Een van hen zegt geëmotioneerd: “het project is in toenemende mate een kwelling”. De gevolgen van dit segment zijn enorm: BROZER is plotseling geen speelfilm meer.

Wat is BROZER dan wel precies? Het is het vervolg op BROOS uit 1997, waarin een door de zussen georganiseerde familiebijeenkomst op dramatische wijze afloopt. Nu zijn de zussen terug, want Muis, een van de vier vrouwen, heeft kanker. Samen proberen ze vorm te geven aan deze ingrijpende diagnose, maar dat blijkt soms lastig te zijn, niet alleen voor de personages, maar juist ook voor de actrices (en de regie). Bij actrice Leonoor Pauw, die de rol van Muis vertolkt, werd namelijk daadwerkelijk kanker gediagnostiseerd. Deze diagnose betekende de aanleiding voor het maken van BROZER; een ultieme afscheidsfilm. Acteren hoeven de vrouwen vaak niet. Hun verdriet, pijn en lijden is echt. De film krijgt hierdoor een bijzonder sterke lading. Ondanks dat we kijken naar fictie (de vrouwen zijn in het echt namelijk geen zussen), voelt het zo sterk als realiteit.

BROZER is niet de eerste film die deze grens tussen fictie en realiteit zo sterk vervaagt. In Mitchell Block’s experimentele film …NO LIES uit 1973 werd al geëxperimenteerd binnen dit grijze gebied door formele kernmerken van de documentaire te gebruiken om een fictief verhaal over een verkrachte vrouw een extra dimensie te geven. Het publiek moest zich daardoor afvragen of wat ze net zagen en hoorden echt of nep was. Pas in de aftiteling, waar plots namen van acteurs werden vermeld, gaf …NO LIES haar geheim prijs. Een film, die transparanter, maar daardoor niet minder indrukwekkend is in diens relatie tussen fictie en realiteit is Joshua Oppenheimer’s THE ACT OF KILLING. De ijzersterke documentaire uit 2013 laat zien hoe in Indonesië een gefictionaliseerd verhaal van het heroïsch afmaken van communisten als realiteit wordt aangenomen. Door fictiefilm binnen de documentaire te vertonen laat Oppenheimer deze discrepantie tussen fictie en realiteit vlijmscherp zien met een slopend einde als resultaat.

Op zijn totaal eigen manier mag BROZER zich ook meten met deze mijlpalen. Zoals de film perfect een balans weet te onderhouden tussen tragedie en komedie, doet hij dat ook tussen fictie en realiteit. Het meest ingrijpende van deze film is dat de ultieme dood van het hoofdpersonage ook de dood van diens actrice heeft betekend. Sterker dan dat wordt het niet.