Ex Machina

Door Julius Koetsier
Regie: 
Alex Garland
Cast: 
Alicia Vikander, Jason Isaac & Domhnall Gleeson
Jaar: 
2015
Duur: 
108 minuten
Genre: 
Sciencefiction
Waardering: 
3,5 ster

Sinds Maria uit Fritz Langs METROPOLIS (1927) is het een bekend cliché in science-fiction: de sexy vrouwelijke robot. Ook EX MACHINA, de openingsfilm van Imagine 2015, heeft er eentje: Ava (Alicia Vikander), een computer met kunstmatige intelligentie, vormgegeven als een slanke jonge vrouw. Alleen haar handen, voeten en gezicht zien er menselijk uit: voor de rest is ze een stijlvol stuk metaal met zichtbare bedrading, maar wel met rondingen die perfect voldoen aan het conventionele schoonheidsideaal.

Ze is ontworpen door entrepreneur Nathan (Oscar Isaac), en programmeur Caleb (Domhnall Gleeson) moet testen of haar intelligentie voor menselijk door kan gaan.
 
Wat EX MACHINA te zeggen heeft over kunstmatige intelligentie is interessant en dankzij de vlotte dialogen vermakelijk, maar binnen het genre niets nieuws. Innovatiever is de omgang met man-vrouw-verhoudingen.
 
De film speelt een uitdagend spel met het thema van de geseksualiseerde robot. Aan de ene kant zien we een humanisering van het object Ava, een robot die inderdaad zeer menselijk overkomt; aan de andere kan een objectificering van de mens Ava, wiens seksualiteit door de mannelijke hoofdrolspelers vaak besproken wordt alsof die enkel voor hun plezier bestaat - en misschien is dat ook wel zo; alles aan haar is immers ontworpen door een man.
 
Het seksisme van Nathan en de vraag waarom hij per sé een knappe vrouw wilde maken van zijn robot, worden expliciet aangekaart. Maar ook Caleb, een zachtaardige jongen die Ava het liefst uit het laboratorium mee zou willen nemen naar de wijde wereld, blijft niet onschuldig: zou zich ook zo ridderlijk naar haar opstellen, als ze er minder mooi uitzag?
 
Je zou EX MACHINA hypocriet kunnen noemen: aan de ene kant kritiek leveren op de objectificering van vrouwen, maar ondertussen wel het heteromannelijke publiek trakteren op een vrachtlading aan gelikte robot-fetisj-beelden. Kun je geloofwaardig kritisch zijn op een fenomeen waar je zelf aan deelneemt?
 
Wat je conclusie daarover ook mag zijn, dat EX MACHINA die vraag oproept is misschien al genoeg. De beste sciencefiction doet over het algemeen niet aan definitieve antwoorden.
 
 
EX MACHINA