A Serious man

Dit maal geen bowlende lamzak, geen scriptschrijver met writer's block, geen chanterende kapper, geen ontsnapte gevangenen of bendeleden in de jaren dertig, geen pensioengerechtigde sheriff en al helemaal geen cartooneske uitvinder van de hoelahoep. In A SERIOUS MAN blijven de broers Ethan & Joel Coen een stuk dichter bij huis met een portret van een Joods gezin in een buitenwijk van een middelgrote stad in het jaar 1967. Een gezin zoals die van de Coens zelf, waarin de vader professor is, de kinderen luisteren naar rock 'n roll en waarin zoonlief zijn bar mitzva moet doen. Maar voor hard realisme hoef je natuurlijk niet bij de Coens te zijn, zelfs niet in dit enigszins autobiografische verhaal.

A SERIOUS MAN begint niet in 1967 maar decennia eerder met een filmische anekdote, een ongemakkelijk grappig fragment van een Jiddisch stel dat in hun primitieve huisje zit opgescheept met een oude grijsaard. Man en vrouw ruziën gepassioneerd in het bijzijn van de bejaarde man of hij nu uit de dood is verrezen of niet. Ze komen er niet achter, maar de oude man overleeft het hoe dan ook niet, of hij nu al dood was of niet. Het is een typische Joodse grap, een zogenaamde witz, waarmee de Coens vooral een wat grimmige sfeer neerzetten, zo vertelden ze in interviews. Na afloop van de film lijkt er toch wel een les in de witz met de grijsaard te zitten: waarin je ook gelooft, het hele leven is een optelsom van pech en geluk.

Zoals de anekdotische witz is ook een stevig potje zelfmedelijden een vast bestanddeel van Joodse humor en ook daar zit A SERIOUS MAN vol mee. Vader Larry Gopnik, voortreffelijk gespeeld door theateracteur Michael Stuhlbarg, heeft genoeg reden tot klagen, want zijn vrouw wil van hem scheiden, dochterlief steelt geld voor een neusoperatie, zijn hypochondrische broer woont bij hem in en wordt om de haverklap door de politie opgepakt, een leerling chanteert hem voor een beter punt en de buurman is een militante rechts-extremist. Steun zoekt Larry bij verscheidene rabbi's want dat is de manier waarop een rechtschapen Jood zijn geknakte ziel zou moet helen. De rabbi's leveren hem echter meer ellende op dan verlichting, dus langzaam groeit het besef dat hij zijn eigen geluk zal moeten afdwingen. Dan maar geen zielenheil.

Net als FARGO en BURN AFTER READING is ook A SERIOUS MAN in wezen een situation comedy, waarin we een stel stevig aangezette personages volgen die in een redelijk herkenbare setting om elkaar heen draaien en allerlei kleine avonturen beleven. Ethan & Joel Coen schreven beiden het sarcastische script en stopten het vol scherpe dialogen. De stuk voor stuk perfect gecaste acteurs en de tot in de puntjes verzorgde art direction maken het af: na het meesterlijke, maar voor hun doen wat serieuze NO COUNTRY FOR OLD MEN en het wisselvallige BURN AFTER READING weer een 100% eigen en ijzersterke Coen-film. Gaat dat zien!