Antichrist

Te pas en te onpas maakte regisseur Lars von Trier de afgelopen twee jaar bekend intens te hebben geleden onder zijn allereerste depressie. Een maandenlange terugslag vanaf begin 2007, die zijn leven naar eigen zeggen compleet overhoop haalde, maar uiteindelijk wel het script voor ANTICHRIST opleverde. Nooit verlegen om een provocerende opmerking of een superlatief van jewelste om zijn eigen talent te beschrijven, kondigde de Deen zijn nieuwste film vervolgens aan als de belangrijkste film uit zijn carrière.

Von Trier duidt zijn film daarmee niet als een op zichzelf staand product, maar als noodzakelijk fabrikaat van zijn depressie en therapie. Als een overwinning van zijn eigen angsten. De film, opnieuw prachtig gefotografeerd door Anthony Dod Mantle (DOGVILLE, MANDERLAY), ging dit jaar onder evenveel boegeroep als applaus in première in Cannes. Voor een Gouden Palm is de seks en horror te expliciet, maar de jury beloonde hoofdrolspeelster Charlotte Gainsbourg wel terecht met de prijs voor beste actrice.

Gainsbourg en Willem Dafoe spelen een naamloos gehouden, getrouwd stel wier zoontje Nic al in de eerste scène uit het raam valt tijdens een expliciet in beeld gebrachte vrijpartij van het echtpaar. Om Nics dood te verwerken, besluiten zij zich op te sluiten in hun vakantiehuisje Eden, diep verscholen in de bossen. Ver weg van de beschaving en onder druk van schuldgevoel, groeien de twee op groteske wijze uit elkaar.

Drijfveer van alle narigheid is een ongedefinieerd innerlijke kwaad dat beide echtelieden met zich mee dragen, en dat gericht is op de totale destructie van de ander. Zo behandelt psycholoog Dafoe zijn vrouw zeer consequent en dwangmatig als patiënt, niet als echtgenoot. Hij combineert op ijskoude wijze lange gesprekken met therapeutische oefeningen, maar duwt haar daarmee steeds verder weg in schuldgevoel en isoleert haar verdriet volkomen. Zij laat daarentegen haar opgekropte gevoelens juist de vrije loop, en richt haar vleesgeworden, allesvernietigende frustraties op haar man.

ANTICHRIST begint met expliciete seks en eindigt met intense martelingen, die nog lang op je netvlies gebrand zullen blijven. Iedere scène is een gevecht tussen de dood en het leven als abstracte natuurkrachten. Von Trier opent voortdurend allerlei potjes vol verwijzingen naar het katholieke geloof, naar mythologie en het werk van de Zweedse schrijver August Strindberg, maar houdt het geheimzinnig. ANTICHRIST is zwanger van symboliek, maar beslist geen puzzel die opgelost kan of hoeft te worden.

Niets komen we bijvoorbeeld te weten over het verleden van de twee voor de tragische val. Is haar instabiele en destructieve gedrag een reactie op hun verlies? Is zijn zalvende, koude analytische houding slechts een manier om met de realiteit om te gaan? Of keken we vanaf die eerste vrijpartij naar de onvermijdelijke neergang van een bezeten stel? Was de dood van hun zoon een toevallige versnelling van hun hellevaart? Vragen die onbeantwoord blijven en juist daarom een extra prikkel geven aan deze intrigerende en prachtig vormgegeven horrorfilm van meesterprovocateur Von Trier.