Exam

Acht sollicitanten, drie simpele regels, een bewapende bewaker, tachtig minuten, een leeg vel papier zonder vraag, een potlood en aan het einde van de rit één felbegeerde baan voor de geselecteerde kandidaat. Het uitgangspunt van EXAM is simpel en prikkelend, want alles wijst er in de eerste minuten op dat we de gehele film die ene, hermetisch afgesloten ruimte niet zullen verlaten en dat de kandidaten een voor een zullen afvallen. Debuterend regisseur Stuart Hazeldine plaatst de kijker succesvol in die benauwende sollicitatieruimte door ons geen enkele voorsprong te geven op het mysterie dat de kandidaten binnen die tachtig minuten moeten zien op te lossen. Jammer genoeg tovert de Brit, die ook het scenario schreef, aan het einde van de te lange speelduur een aantal zo vergezochte konijnen uit zijn hoed dat frustratie niet uit kan blijven.

Na een uitputtende selectieprocedure zijn acht hooggekwalificeerde kandidaten overgebleven, allen met een op het eerste gezicht totaal verschillende achtergrond. Veel weten ze niet over de baan, wel dat het om een groot en prestigieus bedrijf gaat met bijbehorende topsalarissen. De regels die zij vooraf krijgen uitgelegd zijn eenvoudig: verlaat de kamer niet, communiceer niet met de leiding en houd je sollicitatieformulier ongeschonden. Er wordt geen bluf gespeeld, want als een kandidaat begint op te schrijven waarom zij de beste kandidaat voor de baan is, gooit de bewaker haar hardhandig de kamer uit. De resterende zeven gebruiken de overgebleven minuten om er achter te komen wat ze wel op moeten schrijven. Schoorvoetend werken ze de eerste tijd nog samen, maar naar gelang de tijd verstrijkt zoeken ze hun toevlucht in manipulatie, bedrog, machtsmisbruik en lichamelijk geweld.

Het scenario van Hazeldine bouwt de spanning slim op door ruim de tijd te nemen voor het ontrafelen van het mysterie. De kandidaten worden in het licht van de naderende deadline steeds meer egocentrisch en naar het einde toe staan ze elkaar  letterlijk naar het leven. Zowel de scherpe dialogen als de prima acteurs zorgen op momenten voor een prettige dosis spanning, die je met gemak door het eerste uur van de de film loodst. Nadeel van het simplistische uitgangspunt en de uitgesponnen stijl is dat alle druk op de ontknoping komt te liggen en die stelt zoals gezegd enorm teleur. In de slotscènes buitelen compleet nieuwe en ridicule plotelementen over elkaar heen, waar de kijker, inmiddels beteuterd aan de zijlijn staand, in rap tempo deelgenoot van wordt gemaakt. Bij zulke plotsklaps opgevoerde onzin spreken we niet meer van een twist-einde, maar van kijkersbedrog.