Funny Games

In FUNNY GAMES van de Oostenrijkse regisseur Michael Haneke wordt een gezin geconfronteerd met de terreur van twee beleefde en goed verzorgde jonge mannen: ze gijzelen het gezin en spelen er sadistische spelletjes mee. De film bedient zich op het eerste gezicht van de herkenbare filmtaal van het thrillergenre, maar pakt toch wat venijniger uit. Haneke behaagt niet, hij snijdt.

Het Oostenrijkse gezin Schober heeft net zijn intrek genomen in hun vakantiehuisje als twee mannen in onberispelijk witte kleding zich aandienen: der Paul und der Peter. Ze houden de gezinsleden gevangen en degraderen hen tegen hun zin tot participanten van hun wrede spelletjes. Diezelfde avond sluiten ze een weddenschap met het gezin dat ze binnen twaalf uur alledrie dood zullen zijn. Paul legt deze gruwelijke weddenschap vervolgens ook voor aan de kijkers door te vragen wat wij denken, waarmee hij deze in de positie duwt van laffe, passieve toeschouwers van het naderende onheil. Of willen we juist bloed zien?

Wat volgt is een kat-en-muis spel in de beklemmende omgeving van het huisje aan een verlaten meer. Tot vier keer toe wordt de kijker betrokken bij de gruwelijke acties van het tweetal, en daarmee uit de veilige haven van de fictie getrokken. Zo vraagt Paul tijdens een van de martelingen aan het publiek of het zo genoeg is: "Ist es schon genug? Wir sind noch unter Spielfilmlänge. Sie wollen doch ein richtiges Ende mit plausibler Entwicklung?".

In de trilogie waarmee Haneke zijn filmcarrière begon, DER SIEBENTE KONTINENT, BENNY'S VIDEO en 71 FRAGMENTE: EINER CHRONOLOGIE DES ZUFALLS, fileerde hij op indringende wijze de moderne burgermaatschappij. In DER SIEBENTE KONTINENT volgen we bijvoorbeeld de dagelijkse beslommeringen van een gezin tot aan hun collectieve zelfmoord. Er wordt geen geruststellende verklaring gegeven en het is aan de kijker om hun lijdensweg tot het bittere einde te aanschouwen.

Hanekes maatschappijkritiek werkte hij verder uit in FUNNY GAMES, CODE INCONNU: RÉCIT INCOMPLET DE DIVERS VOYAGES, LA PIANISTE, LE TEMPS DU LOUP en het onlangs uitgebrachte CACHÉ. In al zijn films worden schijnwerkelijkheden zoals de zaligmakende consumptiemaatschappij ontmantelt en de kijker een blik gegund op het braakliggende terrein eronder.

Zo wordt het gewelddadige gedrag van de twee daders in FUNNY GAMES niet geësthetiseerd, gerechtvaardigd, verzacht of tot komedie gemaakt, maar getoond in al zijn pijnlijkheid. Op compromisloze wijze laat Haneke de kijker boete doen voor zijn geconditioneerde omgang met beelden van iets afgrijselijks als marteling en moord. Filmkijken is geen passief ontvangen van visuele informatie, maar een zelfbewuste activiteit. Hanekes spelletjes zijn niet funny, maar verontrustend.