Inception

Na zijn artistiek en commercieel succesvolle uitstapjes naar BATMAN BEGINS en THE DARK KNIGHT keert de Britse regisseur Christopher Nolan met INCEPTION terug naar de thematiek en vertelstructuur waarmee hij zich in zijn eerste twee films tot een uitgesproken origineel talent demonstreerde in de internationale filmwereld. In zowel zijn met een Rotterdamse Tiger Award bekroonde debuut FOLLOWING als diens opvolger MEMENTO creëerde Nolan een volstrekt eigen universum van personages die, net als de kijker, steeds achter de feiten aanlopen en er maar niet in slagen om de zichtbare werkelijkheid tot een kloppende en werkbare realiteit te smeden. Kijker en personages zaten tot frustrerens toe vast in een geraffineerd web van paradoxen, onduidelijkheden en missende informatie.

In FOLLOWING wordt een jonge schrijver stelselmatig een rad voor de ogen gedraaid door de mysterieuze dief Cobb en in MEMENTO volgen we de zoektocht van een man zonder korte termijngeheugen naar een moordenaar in twee verschillende narratieven: een chronologische in zwart-wit en een omgekeerd chronologische in kleur. Met INCEPTION laat de regisseur zien waartoe hij in staat is door deze thematiek door te trekken tot duizelingwekkende hoogtes, daarbij geholpen door een sterrencast en verbluffende optische effecten.

Uitgangspunt van het door Nolan zelf geschreven INCEPTION is dat er in de toekomst een technologie is ontwikkeld waarmee mensen in elkaars dromen kunnen treden. Dit heeft ertoe geleid dat zogenaamde extractors zich actief in een droom van een persoon begeven, waar ze informatie lospeuteren uit diens onderbewuste. Wanneer de bestolen dromer wakker wordt, heeft deze geen idee dat hij zojuist een idee, gedachte of geheim heeft gedeeld.

Cobb (Leonardo DiCaprio) is zo'n extractor die voor veel geld geheimen steelt uit dromen. Wanneer een zakenman hem vraagt om een idee in het onderbewuste van bedrijfsconcurrent Robert Fischer (Cillian Murphy) te plaatsen, een zogenaamde inception, formeert Cobb een team van experts om de klus te klaren.

Het blijkt nauwelijks haalbaar, aangezien ze zo diep in het onderbewuste moeten duiken dat Fischer na het ontwaken zich nooit kan afvragen waar dat idee vandaan kwam, maar het hem voor moet komen er helemaal zelf op te zijn gekomen. Om dit te bewerkstelligen gaan Cobb en zijn team binnen de droom die zij delen met Fischer nog een niveau lager door opnieuw gezamenlijk te dromen en vervolgens nog twee maal. Een droom in een droom in een droom in een droom. Gevaar: wanneer je op dat niveau sterft word je nooit meer wakker en is alles voor niets geweest.

De verschillende realiteitslagen worden door de noodzakelijke, maar soms behoorlijk omstandige uitleg en inventief opgetrokken droomwerelden overzichtelijk uit elkaar gehouden. Het kost dan ook minder moeite om je positie te bepalen dan je zou vrezen op basis van de inhoud van de plot. De regisseur doet echter een extra beroep op ons concentratievermogen door van zijn protagonist een onbetrouwbare en labiele man te maken die maar niet over de dood van zijn vrouw (Marion Cotillard) heenkomt.

Haar projectie komt tot irritatie van zijn teamleden in al hun gezamenlijke dromen terug en Cobbs continue worsteling met zijn herinnering aan haar geeft een extra, soms verwarrende laag aan de droomwerelden. Maar zijn innerlijke strijd vormt tevens het welkome, tragische hart van INCEPTION, dat met zijn fraaie, ambigue einde zelfs genreklassieker BLADE RUNNER naar de kroon durft te steken.

Met behulp van voortreffelijk setdesign, adembenemende digitale effecten en een hoog tempo trakteert Christopher Nolan ons met INCEPTION op een wereld waarin we nog nooit verkeerden. Een tot in de puntjes verzorgd en vlekkeloos uitgevoerd filmexperiment dat een ode is aan originaliteit en durf. Nolan vroeg veel van zijn distributeur Warner Bros. door met een monsterbudget een bijna niet na te vertellen verhaal te verfilmen, maar schrijft er filmgeschiedenis mee.