Gabrielle

"Mijn pijn begon toen ik merkte dat Jean nooit lachte. Die pijn was het begin van mijn liefde voor een ander." Na een jarenlang, liefdeloos huwelijk met Jean, besluit Gabrielle van de liefde te proeven. Ze gaat vreemd met een gezamenlijke kennis, die wekelijks over de vloer komt. Eenmaal opgebiecht, opent haar zonde de deur voor een debat van anderhalf uur over de staat van hun huwelijk. Eindelijk communiceren de twee en vertellen ze elkaar wat ze al die jaren verborgen hielden. Fraai is dit gesprek niet, want Jean ontpopt zich tot een egoïstische slavendrijver, terwijl Gabrielle een even manipulatief als afhankelijk poppetje blijkt te zijn met een ziekelijk lage tolerantie voor de wereld.

Patrice Chéreau begint het in Parijs afspelende verhaal in zwart-wit met een mijmerende Jean (Pascal Greggory). In voice-over introduceert hij zichzelf als succesvol zakenman, en haalt liefdevolle herinneringen op aan zijn vrouw Gabrielle (Isabelle Huppert). Hij memoreert hoe zij elkaar leerden kennen en hoe hij haar juist in gezelschap van afstand bewondert. Die gezelschappen spelen een belangrijke rol in hun leven. Als rijke bourgeois zakenman sponsort Jean een literair-filosofisch tijdschrift en samen met zijn vrouw organiseert hij iedere donderdag sociale bijeenkomsten, waar wordt gegeten, gedronken en gefilosofeerd. Gabrielles beslissing om Jean te verlaten voor een ander opent terstond de beerput van hun jarenlang verwaarloosde relatie. In een monoloog die de hele film lijkt te duren, leest Jean zijn vrouw een lange les. Gabrielle laat alle kritiek en aantijgingen gelaten over zich heen komen.

Zijn liefde voor haar is gebaseerd op afstandelijkheid. Hij bewondert haar zoals je dweept met een huisdier. Haar liefde voor hem is nog schraler: ze heeft eigenlijk nooit echt van hem heeft gehouden, maar is gewend geraakt aan de afstandelijkheid. Chéreau richt zijn aandacht in Gabrielle op de vraag of de twee genoegen kunnen nemen met wat ze nog wel hebben. Kan Gabrielle uiteindelijk voldoening halen uit haar gekooide bestaan en kan Jean verder kijken dan zijn egoïstische hebzucht, of kiezen ze voor een evenwichtige liefde met een ander?

Met veelzeggende tussentitels als 'De donderdag ervoor', 'Donderdag' en 'De volgende morgen' leidt Chéreau ons chronologisch en overzichtelijk door deze huwelijkscrisis heen. Soms, als de emoties zeer hoog oplopen, horen we niet alleen de oorverdovende muziek, maar lezen we zelfs de emotie verwoord op het scherm: het beeld wordt stilgezet en er verschijnen letters: 'Ik wil vandaag niemand meer zien!' of 'Blijf!'. Hoewel je door dit stijlgebruik minder bij de uitgebeelde crisis wordt betrokken, is het toch een aardige, onconventionele keuze. Behalve deze tussentitels en geschreven emoties, toont Chéreau echter ook de scènes afwisselend in kleur en zwart-wit. Aan het begin was dit een gerechtvaardigde keuze, omdat het de mijmerende Jean ondersteunt, maar als het verderop in de film geen enkel doel meer lijkt te dienen, werkt het storend.

Isabelle Huppert blinkt uit zoals zo vaak en de camera krijgt geen genoeg van haar scherpe gelaat. In de vele close-ups vangt de camera steeds opnieuw die curieuze mengeling van warm en koud als ook die van frèle en onbreekbaar. De onophoudelijk pratende Jean wordt vertolkt door Pascal Greggory, een van Chéreau's vaste acteurs, en dat is een keuze die minder goed uitpakt. Hij speelt Jean uitvergroot, alsof het een toneelfiguur is. Tegenover het extreem subtiele spel van Huppert geplaatst, valt des te meer op hoe gekunsteld Greggory zijn enorme lappen tekst opdreunt. De sympathie ligt daardoor onbedoeld volledig bij Gabrielle, waardoor de angel eigenlijk uit de film is gehaald.

Dankzij de onnodige, filmische middelen om dit conventionele, theatrale stuk op te leuken, en de bijna schmierende rol van Pascal Greggory, is Gabrielle een mislukt project van Chéreau geworden. Het wordt nooit meer dan een weinig opzienbarende botsing tussen twee personages. Zelfs voor een toneelstuk is het materiaal wat karig, dat gered had moeten worden door een rijkere aanpak. De dialoog tussen Gabrielle en Jean wordt nu onderbroken door scènes met de bediendes en het donderdagsoiree, terwijl dat geen wezenlijke verrijking van de plot vormt. Hupperts vertolking van de titelrol is desondanks een goede reden om je eens te laven aan het bourgeois leven dat in Gabrielle wordt verbeeld.