The Reader

Regisseur Stephen Daldry (1961) is na drie films al een filmwonderkind te noemen. Voor zowel BILLY ELLIOT (2000), THE HOURS (2002) als THE READER (2008) ontving hij als eerste regisseur aller tijden een Oscarnominatie in de categorie Beste Regie. Daarnaast kregen maar liefst vijf acteurs onder zijn regie een nominatie, waarvan Nicole Kidman en Kate Winslet er eentje verzilverden.

Daldry bewijst daarmee dat lef, een subtiele aanpak en het aansnijden van lastige onderwerpen wel degelijk succesvol kan uitpakken. Alledrie zijn speelfilms zijn opgetrokken rondom individuen die flink moeten vechten voor een plekje in de wereld, en dat niet eens altijd verwerven. Daldry laat zijn karakters daarbij worstelen met lastig te verbeelden en weinig filmische emoties als schuldgevoel, schaamte, seksualiteit, depressies en ontheemdheid. Het verhaal DER VORLESER uit 1995 van Bernhard Schlink blijkt perfect te passen bij deze thematiek en vooral ook bij zijn fijngevoeligheid als acteursregisseur.

THE READER is een redelijke trouwe adaptatie van het boek van Schlink, waarvan in zo'n veertig landen al vele miljoenen exemplaren zijn verkocht. Het verhaalt over de vijftienjarige Michael Berg, in de film een sterke rol van de jonge Duitse acteur David Kross, die vlak na de Tweede Wereldoorlog een zomervakantie lang een seksueel onstuimige relatie krijgt met de stugge, dominante dertiger Hannah Schmitz (Kate Winslet). Naast lichamelijke bevrediging verlangt Hannah dat Michael haar voorleest. Waaruit maakt niets uit. Als hij maar leest. Haar analfabetisme houdt ze uit schaamte voor zich, en dat zal later nog een beslissende rol gaan spelen.

Op een dag is Hannah ineens verdwenen, en Michael ziet haar pas acht jaar later terug wanneer hij voor zijn studie rechten een strafproces volgt. Daar, vanaf de publiekstribune, ziet hij tot zijn verbazing de vrouw terecht staan waarmee hij als puber zo intiem was. Zijn botsende gevoelens van medelijden, verachting, schuldgevoel en onbegrip staan symbool voor de complexiteit van het grootste vraagstuk uit de moderne westerse geschiedenis: hoe samen te leren leven met mensen met ogenschijnlijk onoverbrugbare verschillen in opvatting, culturele of religieuze overtuiging of etnische achtergrond. Michael leert het in THE READER pas op volwassen leeftijd, dan wat wezenloos gespeeld door acteur Ralph Fiennes.

Dat derde deel voelt helaas als een onnodig lesje. Als een overhoring waarin je de eerste twee delen nog eens samenvattend moet opdreunen, om te laten zien dat je er wat van hebt opgestoken. Jammer, want de dreun die THE READER uitdeelt tijdens de door Kate Winslet zeer sterk geacteerde strafzaak tegen Hannah maakt veel los en is des te meer gedurfd, omdat er geen antwoorden worden gegeven. Door er nog met een cursus vergevensgezindheid een soort strik omheen te binden voelt als een noodgreep om het publiek niet te ontredderd achter te laten. Want de boodschap ligt juist in die rechtszaal: een complex vraagstuk als de schuldvraag in THE READER is niet terug te brengen tot een zwart-wit schaakspel, een winnaar en een verliezer.