Goud

Niek Koppen zal vaak te horen hebben gekregen dat hij goud in handen had. Wanneer je als documentairemaker een artiest, sporter of politicus volgt aan de vooravond van een tournee, wedstrijd of verkiezing, dan heb je ongeacht de uitslag namelijk al snel goud in je handen, want een mens in strijd levert mooie plaatjes op. Bij winst spat de opgebouwde spanning in één euforisch moment van het beeld af, en bij verlies voert het drama de kijker naar medelijden en een besef van de waarde van het leven na de strijd. Koppen volgde het Nederlandse nationale dameshockeyteam tijdens hun voorbereiding op en het verloop van het wereldkampioenschap.

Documentairemaker Niek Koppen begon zijn filmcarrière als productieassistent bij Nouchka van Brakel en was tijdens zijn studie aan de Filmacademie productieleider bij twee films van Jos Stelling. Liever wilde Koppen zelf films maken en deed dat bij de kindertelevisie van de VPRO, maakte een film over een Senegalese bokser en won een Gouden Kalf voor De Slag in de Javazee over een zeeslag anno 1942. Tegenwoordig wisselt hij productiewerk af met regie. Zo produceerde Koppen onlangs nog het prachtige portret van cellist Tobias Prenen Ik Wil Nooit Beroemd Worden en regisseerde hij de geruchtmakende documentaires The Hunt en In de Keuken van Kok uit 1998.

In Goud schetst Koppen een beeld van de 22 hockeysters en hun leiding tijdens de voorbereidingen op het WK 2006. We volgen de sportvrouwen tijdens de dagelijkse training, het trainingskamp in de Verenigde Staten, hun moeizame gesprekken met bondscoach Marc Lammers over speltactiek en de selectie en natuurlijk zien we ze bij de uiteindelijke wedstrijden in Spanje. Vooral het geklaag van Lammers en de dames over de gebrekkige communicatie krijgt veel aandacht. In diverse interviews gaf de maker al aan dat hij deze problematische overlegcultuur tussen Lammers en de hockeysters als een van de pijlers van Goud zag.

De zichtbaar weinig productieve overlegmomenten vormen ontegenzeglijk een groot deel van de film, maar wat zegt dat over het materiaal dat Koppen uit Spanje mee naar huis nam? Goud is namelijk tegen alle verwachtingen in een vlakke, langdradige en ronduit oninteressante zit geworden. Op papier heeft dit onderwerp de potentie om tot een koninginnendrama uit te groeien waarin intriges, samenspanningen en verraad tegen de achtergrond van een alles-of-nietsstrijd om de wereldtitel tot ongekende hoogtes en dieptes worden uitgevochten.

In Goud kiest Niek Koppen er voor om geen van de 22 dames er specifiek uit te pikken, zodat we het met name met coach Lammers moeten doen, en dat is geen persoonlijkheid die een lange documentaire kan dragen. De hockeysters blijven door deze inhoudelijke keuze anoniem en nagenoeg oninteressant. Samen winnen of verliezen wordt vele malen meer invoelbaar wanneer het persoonlijke drama daarbinnen wordt uitvergroot en exemplarisch wordt voor de rest. Dat Koppen het uitblijven van pure, invoelbare emotie en het gezeur van Lammers uitlegt als een blootleggen van de Nederlandse overlegcultuur is een zwaktebod. Er had zoveel meer ingezeten.