Instant Dreams

“Waarom kan ik de foto’s die jij zojuist hebt gemaakt niet meteen zien?”, vroeg de driejarige dochter van Edwin Land, uitvinder van de Polaroid camera, tijdens een vakantie in 1943 aan haar vader. Vier jaar later kwam Land met het antwoord: kant-en-klare foto’s die vrijwel gelijk na een klik op de knop je fotocamera uitrollen.

Deze vanzelfsprekendheid is niet meer weg te denken uit de wereld van vandaag. We zien iets, we maken er een foto van en we bekijken het direct terug op ons digitale apparaat. Ondertussen ligt de analoge initiator, de Polaroid, op sterven na dood. In 2008 was het bedrijf door financiële malaise genoodzaakt haar productie stop te zetten. De documentaire INSTANT DREAMS legt aan de hand van een zeer aangename zoektocht uit wat dit betekent voor de toekomst van analoge snapshots.

Vanaf minuut één wordt de kijker ondergedompeld in een bubbelend bad van chemische animaties en microscopische perspectieven. Met klinische precisie registreert de camera een tweetal laboranten in hun zoektocht naar een scheikundig Eureka-moment waardoor Polaroid haar wedergeboorte zou moeten vinden. Want Polaroid kent een ultracomplexe chemische consistentie die niet zomaar te reproduceren is. Polaroid is daarom niet zomaar iets: Polaroid is een ervaring, zo maakt INSTANT DREAMS ons met hypnotiserende animaties en bedrukkende muziek duidelijk. Overduidelijk zelfs. Het overmatig gebruik van deze geforceerde sfeermakers leidt alleen maar af en is helemaal niet nodig, want het onderwerp is al spannend genoeg: het gaat ten slotte over een dood, een analoge tragedie!

Op pijnlijke wijze laat INSTANT DREAMS zien dat de romantiek van het analoge – haast als een rat in de val – zich onoverkomelijk laat opslurpen door een digitale wereld waarin onze fotografische fetisj nog meer zegeviert. Want nadat een x-aantal foto’s is gemaakt, is tegenwoordig alles direct weer terug zien op onze digitale fotocamera. Dus waarom zou iemand nog een analoge Polaroid camera willen? INSTANT DREAMS geeft het woord aan verschillende analoge junks (een kunstenares, een gepensioneerde chemicus en een New York Magazine-redacteur) die ieder op hun eigen manier antwoord proberen te geven op deze vraag. Koste wat het kost willen zij het gebruik van Polaroid boven water houden en ons overtuigen van het analoge mysterie met al zijn heerlijkheden: de geur, de geluiden, de handelingen en het besef van tijd.

Het oorspronkelijke medium zit in een staat van analoge ontbinding en juist hierin ligt een melancholie. Regisseur Willem Baptist toont met zijn documentaire de ontologische status van het langzaam uitstervende medium en gek genoeg heeft de oude fototechniek iets “perfect imperfects” omdat de chemicaliën in de Polaroid foto’s inmiddels over datum zijn. Hierdoor zijn de Polaroidfoto’s onderworpen aan oncontroleerbare chemische processen die zichtbare sporen achterlaten, zoals een overvloed aan licht of gekke kleurcombinaties. Deze ‘verkeerde foto’s’ doen denken aan de bevlekte nitraatfilms uit Peter Delpeuts LYRISCH NITRAAT die ieder op hun eigen manier een (on)gelukkige schoonheid krijgen door een organisch proces van aantasting. Onvoorzien krijgen de Polaroidfoto’s een magische uitstraling, waardoor hun schoonheid hopelijk blijft voortbestaan - al dan niet in onze herinnering. Ze staan in ieder geval gekerfd in de wonderlijke analoge reis die INSTANT DREAMS aflegt.