They Shall Not Grow Old

Zelfs de Eerste Wereldoorlog ontkomt niet aan de digitale revolutie. Peter Jackson transformeerde oud archiefmateriaal tot een unieke en sensationele ervaring. Zwart-wit werd kleur, plat werd 3D, en krakkemikkig werd soepel.

Toen de Nederlandse regisseur Jos de Putter ooit opbiechtte dat hij voor zijn debuutdocumentaire HET IS EEN SCHONE DAG GEWEEST een rookmachine liet ronken om het effect van ochtendmist op het platteland te simuleren, was de filmwereld haast te klein. Dat soort kijkersbedrog schoot menigeen in het verkeerde keelgat als totaal uit den boze in een medium dat de werkelijkheid zou moeten registreren. Benieuwd naar hoe die criticasters reageren op THEY SHALL NOT GROW OLD, waar LORD OF THE RINGS-regisseur Peter Jackson de hele bonte kermiskraam aan filmtrucjes en effecten inzet om de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog tot leven te wekken. Klein detail: J.R.R. Tolkien vocht als jonge man in de loopgraven, en verwerkte die ervaringen later in In de Ban van de Ring en De Hobbit, beiden door Jackson verfilmd.

Voor THEY SHALL NOT GROW OLD importeerde Jackson honderden uren aan archiefbeelden uit de collectie van het Britse Imperial War Museum naar enen en nullen op de harde schijf, en liet zijn eigen Nieuw-Zeelandse visual effectsbedrijf Weta los op het vaak in belabberde staat verkerende zwart-wit materiaal. Dat werd nauwgezet ingekleurd, terwijl computers de ontbrekende beeldjes creëerden om de destijds met twaalf beeldjes per seconde gedraaide taferelen op te schroeven naar het tegenwoordig ingeburgerde vierentwintig beeldjes. Die ingreep voorkomt het onbedoelde stottereffect dat we tegenwoordig met slapstick uit de oude doos associëren.

Maar Jackson ging nog veel, véél verder. Hij zette liplezers aan het werk om te achterhalen wat de soldaten op die zwijgende beelden vertelden, en huurde acteurs in om die teksten in te spreken en de aan het front geschreven brieven tot leven te wekken. De soundtrack werd in Dolby Atmos afgemixt, en als finishing touch werden die meer dan honderd jaar oude opnames naar 3D geconverteerd.

Het effect van dit ongekende staaltje beeldmanipulatie? Overrompeld.

En al die ingrepen ten spijt, voelt het allesbehalve geschiedvervalsing. Integendeel. Dit is geen stoffige geschiedenisles, maar een sensationeel ooggetuigenverslag van WO 1 dat verontrustend genoeg opeens helemaal niet meer als zo lang geleden oogt. En als die gele wolk mosterdgas van uit de loopgraven in drie dimensies op je afkomt, hou je onbewust je adem even in. Daar kan geen leger orcs tegenop. Ook al ben je verder altijd allergisch voor een 3D-bril; doe jezelf een lol en laat de 2D-vertoningen links liggen.