Ik Wil Nooit Beroemd Worden

Niet-aangeboren hersenletsel. Dat is wat er mis is met Tobias. Een hartstilstand en de daaropvolgende coma beroofden hem op zijn negenendertigste van een goed deel van zijn verstand, zijn emoties en zintuiglijke functies. De cello was zijn leven, maar die kan hij alleen nog bespelen op een kinderlijk niveau. Nooit wordt Tobias beter; alles wordt alleen maar minder. De impact van zijn verslechterende situatie op de familie is enorm. Het wordt voor hen niet gemakkelijker naar gelang de tijd verstrijkt, maar juist alleen maar moeilijker en soms zelfs ondraaglijk: "Met mijn verstand zou ik het niet vreselijk vinden als Tobias dood zou gaan," zegt zijn oudere broer beschaamd.

De documentaire Ik Wil Nooit Beroemd Worden is een helder en feitelijk verslag van een aantal maanden uit het leven van voormalig cellist Tobias Prenen, jaren nadat hij is ontwaakt uit zijn coma. Tobias leeft in een verpleeghuis, is spastisch en heeft een verminderd verstandelijk vermogen. Alhoewel hij zijn emoties soms nog duidelijk onder woorden weet te brengen, valt hij constant in herhaling en verloopt de communicatie met hem steeds moeizamer. Regisseuse Stalenhoef richt zich vooral op de veranderende manier van omgang met Tobias als broer en zoon: van schok naar acceptatie en van gewenning naar ontmoediging. Er is een leven van voor de hartstilstand en een van er na, maar hoe ga je daar mee om? Je rouwt om het verlies van het oude, maar het nieuwe is ook niet zonder waarde.

Stalenhoef volgde Tobias gedurende anderhalf jaar en toont deels een chronologische lijn. We zien hoe de ooit succesvolle cellist van zijn vertrouwde verpleeghuis verhuist naar een nieuw tehuis waar meer aandacht is voor de muzikaliteit van de patiënten. Die beelden zijn voorzien van muziek van Tobias' lievelingscomponist Bach en worden onderbroken door fragmenten uit interviews met naaste familieleden. Het is zo gemonteerd dat we steeds meer van de ware gevoelens van zijn familieleden te weten gekomen. Waar ze in de eerste scènes vooral vol begrip zijn, zien we later de afmattende strijd die ze voeren om de nieuwe Tobias echt te accepteren.

De dominante opvoeding hangt als een schaduw boven de verhalen over de oude Tobias. Het uiterst muzikale gezin werd met harde hand geleid door een vader en moeder die te veel van hun kinderen eisten. De prestatiedrang leidde vooral bij de meer labiele Tobias tot stress en onaangepast sociaal gedrag, omdat hij niet kon voldoen aan de strenge eisen van zijn ouders. Voor hem lag de lat gewoonweg te hoog. De titel van de film is een zin die Tobias als een mantra herhaald, waarover zijn broer veelbetekend opmerkt dat het slechts valse bescheidenheid is. Tobias wilde namelijk wél beroemd worden, want daar waren ze alledrie voor getraind.

Uiteindelijk zien we Tobias in zijn nieuwe tehuis, waar hij zich al een beetje op zijn gemak gaat voelen. Voor zijn broer en zus valt er in deze fase echter weinig meer te hopen en te knokken. Hun gehandicapte broer is bijna blind, steeds slechter ter been en er valt moeilijk met hem te communiceren. Met zichtbare moeite geven ze toe dat ze wel eens hopen dat hij er niet meer is. Hun broer is hij toch al lange tijd niet meer. Of nog wel? En wie zijn zij om te oordelen over leven? Misschien is hij zelf wel gelukkig? Ik Wil Nooit Beroemd Worden gebruikt geen cinematografische middelen ter verfraaiing en is verre van een flitsend visueel spektakel. Alle ruimte is hier voor een eerlijk en schrijnend portret van een leven in twee delen.