Ave Maria

Nouchka van Brakel geldt als een feministische filmer pur sang. Steeds opnieuw onderzocht ze in films als EEN VROUW ALS EVA, VAN DE KOELE MEREN DES DOODS en EEN MAAND LATER hoe vrouwen worden gedwarsboomd door de maatschappij. De term 'vrouwenfilm' vond ze overigens beledigend, want "de mensen denken dan meteen aan een stel wijven dat zit te keutelen over allerlei onbenulligs," zo vertelde ze in de interviewbundel 'Een branding van beelden'. In de documentaire AVE MARIA onderzoekt Van Brakel de verering van de vrouw Maria.

AVE MARIA: VAN DIENSTMAAGD DES HEREN TOT KONINGIN VAN DE HEMEL start met de woorden dat we op zoek gaan naar de wortels van de Mariaverering. Dat blijkt wat veel gevraagd voor de zeventig minuten van deze KRO-coproductie. Regisseur Van Brakel wil aan de hand van vier portretten uit Polen, Nederland, Spanje en Turkije, aangevuld met vele Maria-afbeeldingen en een wat kinderachtige voice-over van Thijs Römer en Anne Wil Blankers, overbrengen hoe het beeld van Maria als een onderdanig meisje is uitgegroeid tot dat van een ware koningin aan wie wonderen worden toegeschreven.

In Polen volgen we een devote soldaat die met zijn legereenheid op weg is naar een Mariaverering. De inwoners van het Spaanse Estepona vieren jaarlijks op veel uitbundiger wijze hun geloof in de heilige Virgin del Carmen, een afgeleide van Maria. In Turkije bezoeken we een bedevaartplaats en in Amsterdam wordt ten slotte verslag gedaan van een internationale Mariaviering. De interviews op locatie worden steeds afgewisseld met de veranderende invulling van Maria in de beeldende kunst. Uit de documentaire komt vooral een beeld naar voren van een steeds toenemende verering van Maria, maar levert verder weinig nieuwe inzichten op.

Nouchka van Brakel heeft niet kunnen kiezen. Ave Maria wordt gepresenteerd als een persoonlijke zoektocht naar de veranderende visies op Maria, maar het voelt te vaak aan als een onpersoonlijk lesje bijbelstudies voor beginners. Weliswaar goed gedocumenteerd, maar zeker geen persoonlijke queeste. De keuze voor de Mariavereerders in Polen, Nederland, Spanje en Turkije pakt goed uit, omdat ze alle vier een karakteristiek aspect van die verering uitlichten, maar onbeantwoord blijft de vraag waarom Van Brakel deze keuze heeft gemaakt.

Voor een dergelijk korte tijdsduur komen te vaak dezelfde mensen aan het woord met te weinig nieuwe of opzienbarende inzichten, zoals de moslima die doodserieus uitlegt dat volgens de islam Maria niet goddelijk kan zijn, omdat zij net als Mohammed menselijk is. De oppervlakkige benadering van de geïnterviewden werkt op die momenten tegen de opzet van AVE MARIA, dat als documentaire te diffuus en ongericht is. Een persoonlijke benadering of juist een diepgravende historische aanpak had beter uitgepakt.