De Verloren Kolonie

De Georgisch-Abchazische Oorlog, wie kent 'm nog? Ter opfrissing: tussen 1989 en 1993 vonden hevige gevechten plaats tussen Georgische en Abchazische troepen, waarbij vele Abchazische burgers het leven lieten en hun steden kapot werden geschoten. Abchazië functioneert sindsdien als een onafhankelijk land, maar is nog altijd niet officieel erkend. De documentaire De Verloren Kolonie toont hoe een apenlaboratorium in de hoofdstad Soechoemi er weer bovenop probeert te krabbelen nadat de toenmalige directeur Lapin tijdens de oorlog zijn heil zocht in Rusland en het merendeel van de apen, de kennis en het geld met zich meenam.

Opgericht in 1927 groeide het apenlaboratorium in de eerste decennia van zijn bestaan uit tot een vooruitstrevend instituut waar internationaal alle ogen op waren gericht. Er werd onderzoek gedaan naar ziekten als polio en kanker, en ook de Russische ruimtevaart maakte dankbaar gebruik van de onderzoeksresultaten die in Abchazië werden geboekt. Zo vertelt een Amerikaanse wetenschapper tijdens het tachtigjarige jubileum van het laboratorium dat alle Amerikaanse labs vroeger werden gemodelleerd naar die van Soechoemi. En dat is nog maar moeilijk te geloven als je kijkt naar De Verloren Kolonie van IDFA's First Appearance- winnares Astrid Bussink, waarin zij een overtuigend beeld van hopeloosheid schetst.

Het lab is namelijk geen schim meer van wat het ooit is geweest. Er drentelen nog wat vrouwen in witte dokterspakjes door de lange, lege en afgebladderde gangen van het immense gebouw en ook het handjevol overgebleven apen gun je een betere omgeving. De oorlog veranderde alles: behalve dat de directeur veel apen meenam naar Rusland zijn er ook nog eens vele apen de dichtbeboste bergen in gevlucht. Eén van de labmedewerkers zoekt sindsdien naar die apen, maar tot op heden is er geen teken van leven vernomen. Anno 2007 ziet hij het allemaal met lede ogen aan: hij mompelt dat het er allemaal maar droevig uitziet en heeft geen hoop dat de gevluchte apen al die vijftien strenge winters hebben overleefd.

Het idee voor De Verloren Kolonie ontstond nadat Bussink een artikel las dat er in het instituut vroeger experimenten werden uitgevoerd waarin menselijk DNA-materiaal werd ingebracht bij apen en omgekeerd. Inmiddels, vele jaren later, staat het compleet verweerde laboratorium symbool voor het verval van de autonome republiek. De tot mislukking gedoemde pogingen van het handjevol medewerkers worden gepresenteerd als een tragikomische geschiedenis waar je als kijker wat meewarig naar zit te kijken. De documentaire geeft het beeld van een verloren strijd, maar of dat werkelijk zo is, wordt niet echt duidelijk. Aan de overtuiging van de overgebleven medewerkers ligt het niet, want die hebben er zin in en dansen aan het slot van het tachtigjarige jubileum alsof er gouden bergen aan hun voeten liggen.