Apocalypto

De onheilspellende openingswoorden worden in de daaropvolgende 135 minuten volkomen bewaarheid door een niets en niemand ontzienende achtervolgingsfilm waarin de koppen vlotjes rollen en het bloed behoorlijk in de rondte spuit. Mad Mel laat zich na Braveheart en The Passion of the Christ wederom van zijn bloederige kant zien, maar koos dit maal als setting opvallend genoeg voor de nauwelijks eerder geportretteerde Maya-cultuur. Zoals in zijn vorige film slechts Aramees, Latijns en Hebreeuws werd gesproken, stond Gibson er bij Apocalypto op dat de film in zijn geheel werd opgenomen in de medeklinkervolle, klakkende Maya-taal die overigens nog altijd wordt gesproken op het schiereiland Yucatán.

We volgen in Apocalypto de Maya-krijger Jaguar Paw, een overtuigende rol van debuterend acteur Rudy Youngblood. Hij woont in een kleine, vredige gemeenschap in het tropische oerwoud, waar ze leven van wat de jacht hen oplevert. Op een ochtend wordt hun dorp overvallen door krijgers van een onbekende stam. Deze hakken de zwakkere dorpelingen in stukjes en voeren de sterkere mee naar een modernere Maya-samenleving ergens aan de rand van het oerwoud. De vrouwen worden daar op de slavenmarkt verkocht, en de mannen geofferd voor een betere oogst. Jaguar Paw ontsnapt ternauwernood, maar ziet zich in het oerwoud achtervolgd door een groep bloeddorstige krijgers en een jaguar.

Vanaf de eerste scène beweegt de digitale camera zich zo beweeglijk als een panter door het oerwoud van Mexico, waar de gehele film is opgenomen, en stopt zo goed als nergens meer voor. In de adembenemende tocht door de jungle gaat het er hard aan toe en Mel Gibson laat het allemaal zo expliciet zien als in een rechtgeaarde slasherfilm. De achtervolging van de krijgers door een jaguar is een enerverend hoogtepunt in een toch al enorm meeslepend, soms bloedstollend avontuur, dat je op het puntje van je stoel laat zitten tot het iets te dikke, moraliserende einde. Dat is Gibson echter ruim vergeven, want Apocalypto is een perfect uitgevoerd avontuur in een exotische, prachtig aangeklede setting.

Veel van de kritiek die de film tot nu toe te verduren kreeg, spitst zich toe op de mediafiguur Mel Gibson, de bloederigheid en de historische accuratesse. Over dat eerste aspect kunnen we kort zijn, want als we bij de beoordeling van een film rekening moeten houden met wat de makers in hun vrije tijd uitspoken, is het einde zoek. De bloederigheid van Apocalypto wordt wereldwijd afgekeurd als zijnde excessieve exploitatie van geweld. Al lijkt deze kritiek vooral ingezet door de nog niet afgekoelde woede over The Passion of the Christ, waarin de nadrukkelijk in beeld gebrachte martelingen bij velen in het verkeerde keelgat schoten, kun je feitelijk wel van een patroon spreken aangezien drie van Gibsons vier films expliciete beelden bevatten, waarvan de wenselijkheid aan de orde gesteld moet kunnen worden.

Over de historische setting is al door velen betoogd dat de makers met feiten hebben geschoven dat zou resulteren in een foute opvoeding van het publiek. Voor deze criticasters speelt daarbij een grote rol dat de Maya-cultuur niet eerder in een grote Hollywood film werd gerepresenteerd, waardoor zij vrezen dat het publiek zich later nooit meer los zal kunnen maken van de precieze verbeelding in Apocalypto. Alsof we nu D.W. Griffith nog kwalijk nemen dat hij ons beeld van de Amerikaanse burgeroorlog heeft verpest door zijn Birth of a Nation uit 1915, of dat iemand meent dat Stephen Frears een 100 % accuraat beeld heeft gepresenteerd van de Engelse, koninklijke familie in The Queen. Duidelijk moet zijn dat film altijd representatie is en de subjectiviteit geen steekhoudend argument mag zijn.