The Dark Knight Rises

Dat de verwachtingen voor het laatste deel in Christopher Nolans Batmanserie hooggespannen zijn, is nogal een understatement. Deze hele voorafgaande zin is zelfs een understatement.

Nolan heeft met BATMAN BEGINS en THE DARK KNIGHT de Batmanmythe heruitgevonden en de bekende personages in een geloofwaardiger en duisterder wereld geplaatst dan ooit eerder in een verfilming gebeurde. Met name geïnspireerd door 'volwassen' Batmanstrips als Year One en The Dark Knight Returns (en het kán geen toeval zijn dat de afkorting van dat boek dezelfde is als die van deze film) hield hij oude Batfans tevreden, en stelde hij de duistere ridder bovendien voor aan een geheel nieuw publiek.

Een publiek, overigens, dat religieus trouw is aan hun favoriete filmserie: kijk eens op recensiesite Rottentomatoes.com, waar iedere criticus die het waagt zich negatief uit te spreken over TDKR een ongehoorde berg verwensingen naar zich toe krijgt geslingerd. Bijna alleen maar door mensen die de film nog niet eens gezien hebben.

De doodsbedreigingen nemen we dus op de koop toe wanneer we zeggen: THE DARK KNIGHT RISES heeft zo zijn zwaktes, vooral in de derde akte, die na afloop van de bij vlagen overweldigende film toch een vervelende nasmaak achterlaten.

Eerst het goede nieuws: Nolan is een stuk beter geworden in actiescènes. Waar de gevechten en achtervolgingen in zijn eerste twee Batmanfilms vaak chaotisch geschoten en gemonteerd waren, houdt hij hier de camera stil en wordt er zo min mogelijk geknipt. Het geweld is daardoor intens en bij vlagen verrassend hard. Dit is geen Michael Bay-onzin: dit is échte actie.

Ook mooi: de duistere sfeer en psychologische diepgang (voor blockbusterbegrippen) waar Nolan bekend om staat, zijn wederom aanwezig. Althans, in de eerste akte, die meer voelt als drama dan als aktiefilm: Nolan neemt zijn tijd om ons de aftakeling van zowel Gotham City als Bruce Wayne (Christian Bale) te laten zien. Na zijn avonturen in THE DARK KNIGHT heeft Wayne Batman achter zich gelaten, en is hij veranderd in een verbitterde kluizenaar, die alleen nog contact heeft met zijn butler Alfred (Michael Cain).

Daar wordt verandering in gebracht door terroristenleider Bane (Tom Hardy). Bane is, net als Batman, een geniale spierbundel met een theatrale verschijning en de wil om de wereld te verbeteren. Bane wil dat doen door Gotham te vernietigen; Batman door Bane te stoppen.

De held en de schurk zijn bieden gemotiveerd door hun idee van moraliteit. Dit in tegenstelling tot antiheldin Catwoman (Anne Hathaway), een sexy juwelendief die in het geheel niet geïnteresseerd is in de gevolgen van haar daden.

De verschillen en gelijkenissen tussen deze personages roepen interessante vragen op. Is Batman wel zoveel beter dan Bane? Hij wil enkel de orde in Gotham herstellen, maar vraagt zich nooit af of deze orde wel het herstellen waard is. Want waarom is Gotham zo'n aantrekkelijke stad voor gestoorde criminelen in rare pakjes? Zoals Alfred opmerkt: Bruce Wayne zou Gotham een stuk meer kunnen helpen dan Batman. Met zijn miljarden en zijn politieke invloed zou hij echt iets kunnen doen aan het feit dat Gotham een broedplaats is voor criminaliteit en corruptie, in plaats van als Batman enkel de symptomen te bestrijden.

Helaas vervalt de film in de laatste akte in het verwachte spektakel, en krijgen dergelijke ethische kwesties niet de uitwerking die ze verdienen. Ja, de vernietiging van Gotham City ziet er schitterend uit. Maar we hadden zo graag wat meer gehoord over Banes motivatie, over Bruce Waynes twijfels, over Batmans morele ambiguïteit. Potentieel interessante personages worden in de finale karikaturen: Batman is gewoon een Held, Bane gewoon een Schurk en Catwoman gewoon een Femme Fatale, die om onduidelijke redenen inbreekt op hoge hakken.

Het is tekenend voor Nolans Batmanserie: iedere film komt met boeiende politieke vraagstukken, maar doet er uiteindelijk niets mee. "Maakt een superheld de wereld echt beter? Verdient deze wereld het wel om gered te worden? Hoe ver kun je gaan om misdaad te bestrijden? Ach, wat maakt het uit, hier zijn wat explosies en achtervolgingen."

De conclusie waar al drie films lang naartoe gewerkt wordt, blijkt een dom en ongeïnspireerd heldenepos.