La Fille du RER

Op 9 juli 2004 meldt een jonge vrouw zich op een Parijs politiebureau als slachtoffer van een antisemitische aanval in de trein. Haar verklaring brengt een nog nauwelijks geëvenaarde golf van verontwaardiging over het land teweeg. Antisemitisme leeft in Frankrijk, en het incident stookt dankzij de hijgerige aandacht van de media dit smeulende vuurtje binnen korte tijd op tot een helse brand. Drie dagen later geeft de vrouw echter toe alles te hebben verzonnen. Regisseur André Téchiné (LES TEMPS QUI CHANGENT, LES TÉMOINS) neemt haar verklaringen als uitgangspunt en onderzoekt in welk milieu en onder welke omstandigheden het schokkende voorval kon plaatsvinden.

Téchiné besloot een film over dit meisje te maken na het zien van Jean-Marie Bessets toneelstuk RER, een afkorting van Réseau Express Régional, het netwerk van treinen dat het centrum van Parijs verbindt met de buitenwijken. En net als het toneelstuk probeert ook LA FILLE DU RER vat te krijgen op de desastreuze leugen van de jonge vrouw en de plotseling zo hoog oplaaiende reacties van het gehele land. Dat doet Téchiné door vrijuit te psychologiseren: op basis van slechts enkele feiten schetst hij een leven van de vrouw tegen de achtergrond van het reële antisemitismedebat dat in de media en politiek op dat moment wordt gevoerd. De film bestaat uit twee delen; in het eerste deel toont hij de omstandigheden voor de leugen, en in het tweede de consequenties ervan.

De alleenstaande moeder Louise (Catherine Deneuve) woont en werkt in een buitenwijk van de hoofdstad en is op zoek naar een baan voor haar dochter Jeanne, een rol van Émilie Dequenne, die in 1999 in Cannes de prijs voor Beste Actrice in ontvangst nam voor haar debuut in ROSETTA. Jeanne is zelf niet echt met haar toekomst bezig. Het is een nonchalante twintiger die keuzes uitstelt en alles neemt zoals het komt. Een houding die regisseur André Téchiné als geen ander weet neer te zetten in de scènes van een onbevangen rolschaatsende Jeanne. Hij bewerkstelligt zeer knap een combinatie van lichtzinnige levensvreugde en het looiige gevoel van een vergooide toekomst. Al zwierend door Parijs laat ze zich versieren door een jongen waarmee Jeannes moeder haar liever niet ziet thuiskomen.

De gebeurtenissen rondom hun prille, gedoemde relatie worden doorsneden met een familieportret van de Joodse advocatenfamilie Bleistein met aan het hoofd grootvader Samuel, een fijne, trefzekere rol van Michel Blanc. De relatie tussen hem,  zijn zoon en diens ex-vrouw, en kleinzoon wordt op een originele, soms uiterst verwarrende manier gespiegeld aan het leven van Jeanne en haar moeder. Ook introduceert het script zo het thema van het joods-zijn in de Franse samenleving. Makkelijk wordt het de kijker niet gemaakt. De film laat allerlei gebeurtenissen zien die (in)direct iets vertellen over de personages om daarmee een aanzet tot een antwoord te geven op het complexe vraagstuk.

LA FILLE DU RER geeft daarmee geen pasklare verklaringen en hint niet naar een oplossing voor de opgeworpen problemen. Het toont hoe mensen leren leven, hoe ze patronen en gebruiken overnemen, hoe vertrouwen wordt beschaamd en littekens zich vormen. Op originele wijze geeft de film vorm en inhoud aan dit bizarre, waargebeurde incident met in diens hart een buitengewoon knappe portrettering van de complexe sociale relaties tussen de opgevoerde personages.