Happy End

“Mijn films zijn makkelijker te maken dan te kijken”, grapte de rigide filmmaker Michael Haneke ooit. Zijn eigenaardige filmstijl kroont hem zonder enige twijfel tot een van de meest gewaardeerde hedendaagse filmmakers. Hanekes verfijnde gevoel voor timing, zijn sadistische spel met kijkersverwachtingen en de ambachtelijke manier van filmen zonder al teveel opsmuk maken hem geliefd. Maar het zijn precies dezelfde redenen die zijn films tegelijkertijd buiten de gladgepolijste boot laten vallen waar het gros van de hedendaagse films op meevaart. Denk aan de bewuste verbreking van de vierde wand in FUNNY GAMES waarbij een van de gijzelaars het publiek direct aanspreekt over wat zich voltrekt op het scherm. Of de excessieve wendingen in LA PIANISTE en BENNY’S VIDEO. De Oostenrijker becommentarieert hiermee de conventionele manieren van filmmaken en levert als reactie hierop artistiek vakwerk … à la Haneke.

Dat gezegd hebbende dient zijn oeuvre niet als vergelijkingsmateriaal gebruikt te worden om grip te krijgen op zijn nieuwste film. Enkel als bijsluiter. Verwacht daarom geen mooi openingsshot waar de brandende zon in de verte opkomt met zwoele strijkers van Hans Zimmer op de achtergrond. Nee, in plaats daarvan opent Haneke zijn gloednieuwe film met een verticaal shot van een mobiel apparaat, inclusief piepkleine tekstberichten, dat simpele huiselijke handelingen registreert. Voor we überhaupt weten wie deze beelden maakt beginnen de hoofdtitels al; uiterst droog en zakelijk. Dit is het begin van een ironische cocktail HAPPY END.

HAPPY END vertelt een klein verhaal over een probleemgezin met een grotere politieke context als decor. De film toucheert namelijk de migratieproblematiek in Calais wanneer de afstandelijke tiener Eve Laurent (Fantine Harduin) wordt ondergebracht bij haar vader die zij na de scheiding met haar moeder lange tijd niet heeft gezien. Want Eve’s moeder is met een overdosis medicijnen opgenomen in het ziekenhuis en het is crisis in huize Laurent. Het botert niet alleen nauwelijks tussen Eve en haar ontrouwe vader Thomas (Mathieu Kassovitz). Ook in de rest van de familie dreigt het fout te gaan: het bouwbedrijf van Thomas’ zus Anna (Isabelle Huppert) raakt verzeild in een juridische rechtszaak nadat een groot bouwproject aan diggelen valt. En daarnaast kent het ongezellige en hypocriete gezin ook nog eens een suïcidale grootvader die aan dementie lijdt.

Reden tot paniek? Niet echt. De verhaallijnen kabbelen ieder op hun eigen tempo voort en zijn in feite een paar losse touwtjes die niet altijd even consistent aan elkaar worden geknoopt. Hoewel de meest private domeinen te zien zijn van de familie (hun slaapkamers en zelfs hun seks-chats), nodigt de bittere film niet uit voor een diepzinnige affectie voor een of meerdere personages. Maar dat beoogt Haneke ook niet. Zeker niet wanneer hij de kijker verplicht om sommige delen van de film door een telefoonscherm waar te nemen. Als moderne voyeurs zien we, net zoals op onze mobiele apparaten, zowel het persoonlijke als het publieke voorbijkomen. Wat resulteert is een opmerkelijke mix van digitale beeldvormen en een persoonlijk verhaal over een familie waarvan de problemen geïroniseerd worden in vergelijking met de overkoepelende situatie in Calais. Haneke laat maar weer eens op geheel eigen wijze zien dat niet iedere film hoeft te eindigen met een happy end.