The Master

Voormalig marinier Freddie Quell (Joaquin Phoenix) is een wrak. Hij leidt door zijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog aan een posttraumatische stressstoornis en zoekt toevlucht in drank en seks- wat voor hem weinig meer inhoudt dan giechelend aan borsten zitten.

Lancaster Dodd (Philip Seymour Hoffman) biedt hulp. Deze rijke excentriekeling is de leider van 'The Cause', een filosofische beweging die, zoals veel besproken, aardig wat gemeen heeft met Scientology.

Dodd verleidt Quell met pseudowetenschappelijke praatjes en psychologie van de koude grond. Quell ziet in Dodd een vaderfiguur, en doet zijn best om the Cause te dienen. Het beest in hem laat zich echter niet gemakkelijk temmen.

THE MASTER is Paul Thomas Andersons minst toegankelijke film tot nu toe, niet in de laatste plaats wegens de twee hoofdpersonen. Zowel Quell als Dodd zijn volstrekt onsympathiek: de één een gewelddadige, sociaal onmogelijke gek, de ander een oplichter. Bovendien zijn het bepaald geen heldere figuren.

Voor een film die zo dicht op de huid van haar protagonisten zit, gunt THE MASTER ons verrassend weinig inzicht in hun motivaties. Anderson trakteert ons op schitterende close-ups van Phoenix' gekwelde kop, waarin ieder detail van zijn verwrongen mimiek te bestuderen is- maar wat zich in dat hoofd afspeelt, blijft zo duister als zijn ogen. Gelooft Quell werkelijk in de helende werking van The Cause, of zoekt hij alleen de waardering van Dodd, de enige persoon die zich over hem ontfermt? En is Dodd zelf wel overtuigd van de ideeën die hij verkoopt, of ziet hij enkel dollartekens? Vragen waarop we geen definitief antwoord krijgen.

Hierdoor is THE MASTER een moeilijke film- maar daarom des te fascinerender. Iedere vergeefse poging de personages te ontleden is een genot. Dit is natuurlijk grotendeels te danken aan het magistrale spel van Phoenix en Hoffman. Phoenix maakt van Quell met zijn haast onmenselijke lichaamstaal een beest van een man: één blik op hem is genoeg om te begrijpen dat hij geen plaats zal vinden in de samenleving. Hoffmans charismatische, trefzekere spel maakt het volstrekt geloofwaardig dat Dodd een magneet is voor dit soort psychisch gebroken personen. Maar wat zijn mysterieuze beweegredenen ook zijn: voor de kijker is het in ieder geval duidelijk dat zijn pogingen om Quell te helpen, oprecht of niet, een verloren zaak zijn.

Door zijn publiek te dwingen na te denken over personages die in eerste instantie afkeer oproepen, en consequent te weigeren gemakkelijke antwoorden te bieden op de vragen die we over hen hebben, zal Anderson lang niet iedere kijker met zich mee krijgen. De regisseur doet elke filmliefhebber echter een plezier met zijn stijlvolle visuele esthetiek en perfecte inzet van muziek- de soundtrack van Johnny Greenwood is hier nog sfeerbepalender dan in THERE WILL BE BLOOD. Een gepaste dosis karakteristieke Andersonhumor zorgt bovendien vaak genoeg voor een verlichting van de zware zit die tweeëneenhalfuur in het gezelschap van Quell en Dodd genoemd mag worden.

THE MASTER is het werk van een meesterregisseur met genoeg zelfvertrouwen om zijn publiek uit te dagen. Wie de uitdaging aangaat, wordt beloond.