Le Havre

De Finse regisseur Aki Kaurismäki is een van Europa's belangrijkste auteurregisseurs. Zijn minimalistische, droogkomisch vertelde melodrama's over bedrukkende milieu's hebben sinds de jaren 80 niet alleen de Finse filmindustrie een belangrijke impuls gegeven; ook internationaal geldt Kaurismäki's visuele stijl als voorbeeld voor onder andere Jim Jarmusch en Steve Buscemi. Films als I HIRED A CONTRACT KILLER (1990), DRIFTING CLOUDS (1996) en THE MAN WITHOUT A PAST (2002) vallen op door hun mengeling van een sociaal geëngageerde en warme kijk op de Finse arbeidersklasse met een droge vertelstijl waarin de dialogen spaarzaam, de decors grauw en personages karikaturaal zijn.

Binnen dit oeuvre vormt LE HAVRE geen uitzondering, zij het dat Kaurismäki ditmaal zijn vaste standplaats Helsinki heeft ingeruild voor de Franse havenstad Le Havre. De bohemien Marcel Marx (André Wilms), die eerder al in Kaurismäki's LA VIE DE BOHÈME (1992) figureerde, heeft zijn oude schrijversleven vaarwel gezegd en verdient tegenwoordig de kost als schoenenpoetser. Niet bepaald een winstgevend beroep in een tijd van sneakers en sportschoenen, maar zijn eenvoudige werk, kroegvrienden en huwelijk met Arletty (Kati Outinen) vullen Marcels leven met vreugde en kleine pleziertjes. Totdat de Afrikaanse vluchteling Idrissa (Blondin Miguel) per toeval zijn pad kruist. Deze door de havenpolitie op de hielen gezeten minderjarige jongen vindt onderdak bij Marcel, die samen met zijn buurtgenoten tot het uiterste gaat om de Idrissa uit de handen van justitie te houden. Wanneer Marcels vrouw ernstig ziek wordt en ook inspecteur Monet (Jean-Pierre Darroussin) steeds meer doorkrijgt dat de buurt een vluchteling verbergt, blijken optimisme en een goed hart Marcels enige redmiddelen.

Dat regisseur Kaurismäki zelf zich het lot aantrekt van de stroom immigranten die in de hoop op een beter leven Europa probeert te bereiken, blijkt uit recente interviews waarin hij zich kritisch uitlaat over het misbruik dat Europa maakt van haar historisch gegroeide machtspositie door de derde wereld de kans op een beter leven te ontnemen. Een oplossing voor de huidige vluchtelingenproblematiek heeft Kaurismäki daarbij niet, maar dat het aan Europese filmmakers is om kritische tegengeluiden te laten horen is volgens hem nu meer nodig dan ooit. Alleen daarom al is LE HAVRE een bijzondere film geworden. Het is een politiek statement zoals alleen Kaurismäki dat kan maken: aan de ene kant een bijna sprookjesachtige vertelling over hoe een gemeenschap zich ontfermt over een hulpbehoevende jongen, aan de andere kant een bevreemdende zwarte komedie over het ‘machtige' Europa dat zich nu eindelijk eens moet gaan afvragen hoe het toch komt dat er een constante stroom immigranten haar grenzen probeert over te steken.