Loveless

Je ruziënde ouders weer bij elkaar laten komen door zelf als twaalfjarige zoon weg te lopen van huis: op het eerste gezicht een uitstekend plan, maar kun je het gemis van een familie wel oplossen door weg te lopen van hetgeen je terug wil vinden?

De jonge Alyosha (Matvey Novikov) gaat gebukt onder een turbulente thuissituatie. Zijn vader en moeder staan lijnrecht tegenover elkaar. Ze doen niets anders dan ruziemaken onder toeziend oog van hun eenzame zoon.

De openingsscène die Alyosha’s gevoel onthult, is perfect in balans. Het laat weinig zien, maar vertelt tegelijkertijd ontzettend veel. IJzige, gestileerde beelden tonen op krachtige wijze Alyosha’s verlaten en onpersoonlijke omgeving: het beeldvullende metalen schoolhek, de vervlochten kale takken die hun weg vinden in het grijze bos en de torenhoge flat waar de studerende jongen vanuit zijn slaapkamerraam leeftijdsgenootjes ziet voetballen.

Als de camera eenmaal gesitueerd is in Alyosha’s thuisomgeving creëren de aan haar mobiel gekleefde moeder (Maryana Spivak) en onverschillige vader (Aleksey Rozin) weinig reden tot sympathie. Beide personages hebben enkel aandacht voor hun eigen leven. Ze hebben allebei een nieuwe partner gevonden en zetten hun gezinshuis te koop. Maar waar moet Alyosha dan wonen? Deze vraag leidt tot een oorverdovende ruzie die is verpakt in misschien wel de beste scène van de film als de hysterische moeder de slaapkamerdeur van Alyosha dichtmaakt waarachter het jongetje huilend zit verstopt – verstijfd en bang om geluid te maken. Schrijnend.

Terwijl de film de levens van beide ouders volgt, volgt eigenlijk niemand het leven van Alyosha die de film ontglipt door weg te lopen van huis. Dit wil niet zeggen dat hij wegloopt uit de film. Sterker nog, door weg te lopen van huis maakt Alyosha zichzelf juist tot het hoofdpersonage van LOVELESS zonder zichtbaar aanwezig te zijn in de film. Hij staat symbolisch tussen beide ouders in die door Alyosha’s verdwijning verplicht worden om naar elkaar toe te komen en samen met politie en autoriteiten een grootschalige zoekactie op te zetten. Hoewel Alyosha weg is, is hij constant aanwezig en trekt hij op deze manier alle empathie naar zich toe.

Het is de verdienste van een rustige en doordachte cameravoering die een unieke dichtheid creëert tot de ouders en hierdoor het gemis en de sores binnen hun familie pijnlijk blootlegt. Regisseur Zvyagintsev neemt de tijd voor zijn shots en gebruikt zijn camera af en toe ook als een zoeklicht en helpt als het ware mee om Alyosha te vinden. Zvyagintsev traceert de route van Alyosha door licht te schijnen op het vervallen Russische plaatsje en de uitgestrekte vlaktes.

Hoewel de film niets expliciet loslaat over het karakter van de jongen leren we stiekem toch veel over hem door de fysieke locaties die het gevoel overbrengen waarmee de twaalfjarige ongetwijfeld doorwrongen mee moet zitten. Bijvoorbeeld door het vervallen toevluchtsoord waar Alyosha met zijn enige vriend weleens kwam. Het kapotte huis doet denken aan een setting uit STALKER (1979): dystopisch en wanhopig; zoals we de mentale staat van Alyosha kunnen voorstellen. De uitzichtloosheid van de zoektocht is tekenend voor Alyosha’s mentaliteit. De mentaliteit van een jongen die is opgegroeid in een karakterloze omgeving en in een verknipt gezin zonder enkele vorm van liefde. Tragisch, maar erg sterk verfilmd. Probeer maar eens niet van LOVELESS te houden.